De chaos van de cijfers

We zitten nu in een fase waarin iedereen historische cijfers probeert te analyseren en conclusies naar eigen hand te zetten. Maar de kern van het probleem is de chaos die er heerst in de cijfers die de overheid gedistribueerd in handen heeft. De 23 februari cijfers lijken weliswaar een flinke tip van de sluier op te lichten, maar zekerheid hierover is er niet. Alles lijkt te draaien om het ontbreken van (delen van) de noodzakelijke cijfers, waardoor het rekenen meer neerkomt op het weer in elkaar lijmen van een paar gebroken Keulse potten. De scherven liggen door elkaar en iedereen kan zijn eigen pot lijmen. Maar met beleid kunnen we toch ver komen.

De 23 februari cijfers

Op 23 februari publiceerde het CBS een aantal belangrijke tabellen, waarbij we overlijdens zien, opgesplitst in wel- en niet-gevaccineerd en wel of niet covid-19. Daar beginnen de problemen meteen al. De eerste vraag gaat meteen al over de overlijdensoorzaak. Het CBS heet een volledig andere uitleg dan de GGD van het bepalen van de doodsoorzaak.

Daarnaast vertrouwt het vaststellen van de vaccinatiestatus op een betrouwbare registratie in CIMS en vriend en vijand zijn het erover eens, dat daar veel steken zijn laten vallen. Laten we alle chaos eens op een rijtje zetten. Om met de meest makkelijke cijfers te kunnen werken, beperken we ons tot de tweede helft van 2022. Iedereen die één of meer vaccinaties kreeg, heeft dat in die periode achter de rug en ook is er nauwelijks meer sprake van corona golven. De registratie van nog in leven zijnde gevaccineerden zal zijn ingelopen. We kijken dus nu met name naar de laatste stuiptrekkingen van de epidemie.

We beginnen met een eenvoudige eerste berekening op basis van deze CBS-cijfers (dus van 1 juli 2022 tot 31 december 2022). In totaal overleden er toen 85.134 Nederlanders, waarvan 76.016 gevaccineerd. Dat is dus 89,3% die gevaccineerd overleed, ongeacht de doodsoorzaak. Hiermee gaan we verder rekenen, door het te vergelijken met de vaccinatiegraad.

De vaccinatiegraad

Die lijkt het meest eenvoudig te berekenen, maar ook hier is het de schijn die bedriegt. De vaccinatiegraad verschilt enorm per leeftijdsgroep en varieert van 79% tot 93%. De groepen waarvoor RIVM dit rapporteert zijn ook anders ingedeeld dan de groepen waarvoor de sterfte is gemeld. Bij de 23 februari cijfers wordt er al helemaal geen onderscheid gemaakt in leeftijd.

Daarom is er een voor leeftijd gewogen gemiddelde vaccinatiegraad berekend en dat is 90,5% (wordt berekend door per leeftijdsgroep de vaccinatiegraad te vermenigvuldigen met de sterfte voor die leeftijdsgroep en de som hiervan te delen door de totale sterfte). Maar het percentage is volgens het RIVM gebaseerd op het aantal inwoners per 1 januari 2020 en daar is tot aan eind 2022 nog 1,5% bijgekomen. Daarmee komen we dus op een vaccinatiegraad van 89,2% en dat is vrijwel exact gelijk aan het percentage gevaccineerden bij overlijden: 89,3%. Dat zou dan inhouden dat vaccineren geen enkele invloed heeft gehad op de kans te overlijden. Dus noch in gunstige zin, noch in ongunstige zin. Maar er is nog heel veel onzekerheid….

Onzekerheid

We moeten ons vooral realiseren, dat een verschil van bijvoorbeeld 1% in vaccinatiecijfers, zowel naar boven als beneden, een verschuiving van 10% bij oversterfte bij de ongevaccineerden veroorzaakt. Immers, rond de 10% is ongevaccineerd en als er een procent lago is gevaccineerd, dan is er in verhouding 10% meer oversterfte bij ongevaccineerden. Maar als er 1% minder is gevaccineerd, dan zit alle oversterfte opeens bij de gevaccineerden. Datzelfde geldt ook voor de verschillen bij de registratie van de vaccinaties. Onzekerheid naar alle kanten dus. Tijd om dat eens in kaart te brengen.

Ontbrekend in CIMS

Het RIVM meldt heel veel ontbrekende registraties van vaccinaties in CIMS als gevolg van o.a. de enorme werkdruk. In mei 2021 was er volgens meldingen van het RIVM gemiddeld een achterstand tot wel 30%. Bij de huisartsen ontbrak zelfs wel 63%. De vraag is of alle ontbrekende registraties uiteindelijk wel in het CIMS terecht zijn gekomen.

We weten inmiddels dat de richtlijnen van de overheid voorschrijven dat er geen gegevens van overleden personen aan CIMS mogen worden geleverd. Dus gevaccineerden die tijdens deze periode met achterstand overleden, zouden niet in het CIMS voor mogen komen. De cijfers van het CBS lijken dit te bevestigen en er zou in mei 2021 inderdaad een 20% lagere vaccinatiegraad zijn waargenomen. Deze achterstand lijkt ingelopen te zijn in mei 2022 als we naar de CBS-cijfers kijken. Tot die tijd leken de sterftecijfers dus een onterecht voordeel voor de gevaccineerden te geven. Immers, een deel van de overlijdens die als ongevaccineerd werden beschouwd, was wel degelijk gevaccineerd. Elk procent dat ontbrak in CIMS, zorgt voor schijnbaar 10% meer oversterfte onder ongevaccineerden.

Geen consent

Een deel van de gevaccineerden heeft geen toestemming gegeven voor opname in het vaccinatieregister. Er is door Werkhoven vastgesteld dat rond de 7% van de gevaccineerden registratie heeft geweigerd. Dit geeft dan op dat moment een sterke vertekening van de ongevaccineerde overlijdens.

Het RIVM stelt dat inmiddels vrijwel alle hierdoor veroorzaakte achterstand is weggewerkt. Maar ook hier, elk procent dat hierdoor nog ontbreekt, zorgt voor schijnbaar 10% meer oversterfte onder ongevaccineerden. Niet duidelijk is of de achterstand voor alle gevaccineerden is weggewerkt, of alleen voor de nog levenden, een essentieel gegeven!

Efecto Vaccinee saludable

De overweging om je te laten vaccineren wordt mede bepaald door de gezondheid van elk individu. Enerzijds zijn dat de mensen die te ziek waren om het vaccin nog te gaan nemen. Dit effect zal zich met name voordoen in de maanden nadat ze hun oproep voor de eerste vaccinatie kregen. Het effect is lastig te kwantificeren, maar zou best wel eens 10% van de bevolking geweest kunnen zijn. Maar als we het uiterst voorzichtig op 1% stellen, dan is dat op zich al reden om de oversterfte bij ongevaccineerden 10% naar beneden bij te stellen. Model-technisch zou je kunnen zeggen dat deze groep mensen buiten de statistische evaluatie gehouden moeten worden. Dus verwijderen uit zowel het aantal ongevaccineerden als het aantal mensen dat ongevaccineerd overleed. Immers het vaccineren zou hun aanstaande overlijden niet voorkomen hebben.

Anderzijds waren er juist ook mensen die het vaccin pozo wilden nemen, om zo hun “vrijheid” terug te kunnen krijgen en zo toch op wintersport konden gaan. Dat zijn dus de mensen waardoor de vaccinatiegraad weliswaar werd verhoogd, maar vanwege hun meestal goede gezondheid zelden overleden. Ook deze groep zorgt voor een vertekening van de werking van de vaccins: gevaccineerden overleden minder vaak vanwege hun betere gezondheid.

Conclusiones

Als we naar de vaccinatiecijfers van eind 2022 kijken en vergelijken met het aandeel gevaccineerde overlijdens, dan lijkt dat perfect is evenwicht te zijn: 89,3% gevaccineerde overlijdens bij een vaccinatiegraad van 89,2%. Een verwaarloosbaar verschil. Je overlijdenskans als gevaccineerde was vrijwel even groot als je overlijdenskans als je niet was gevaccineerd.

Echter, er is een grote onzekerheid in het vaststellen van de vaccinatiestatus in CIMS. Er zijn meerdere oorzaken voor het ten onrechte meetellen bij ongevaccineerden na een ontbrekende registratie in CIMS. Dus als je de sterftecijfers hiervoor wilt corrigeren, zou je die percentages moeten kunnen doorberekenen. Als we de oversterfte op dit moment voor het gemak even stellen op 10% voor zowel gevaccineerd als ongevaccineerd, dan zal 1% ontbrekende registratie (ongeacht de reden) deze cijfers veranderen in 11% oversterfte bij gevaccineerden en geen oversterfte bij ongevaccineerden.

Onzekerheid in het vaststellen van de vaccinatiegraad zelf kan theoretisch een afwijking zowel naar boven als beneden veroorzaken. Maar bij de drie andere oorzaken, zal het uitsluitend ongunstig uitwerken voor de rol van vaccineren.

Met waargenomen achterstanden bij registratie tot 30% in CIMS, 7% non-consent en wellicht 10% HVE, lijkt het onaannemelijk dat de optelsom van deze drie factoren uiteindelijk op nul uitkomt, ondanks dat deze achterstanden volgens RIVM grotendeels zijn ingelopen. De beperking dan het CIMS van overheidswege geen data van overleden personen meer krijgt, lijkt daarbij ook cruciaal.

De chaos bij het registreren van vaccinaties in CIMS lijkt fataal voor de berekeningen van de effectiviteit van vaccins. Zonder correcties is er geen verschil tussen wel- en niet-gevaccineerden. Ook is er geen reden om te veronderstellen dat op dit moment ongevaccineerden nadeel ondervinden van het niet-gevaccineerd zijn. Een sterke aanwijzing dat de oversterfte best wel eens uitsluitend onder gevaccineerden zou kunnen zitten. Maar de onzekerheid in de cijfers kan hiervoor geen definitief uitsluitsel geven.