Op Volksgezondheidenzorg.info wordt Covid-19 als doodsoorzaak nummer 1 in 2020 gepresenteerd. In dit artikel beargumenteer ik dat dat onterecht is en dat doe ik op basis van de CBS-rapportage. De grote vraag is dan ook of de keuzes die de politiek wel en niet maakt ten aanzien van onze nationale volksgezondheid gerechtvaardigd zijn op basis van deze ranglijst en interpretaties?
De top 10 doodsoorzaken (2020) ziet er volgens de overheid als volgt uit:
Er wordt al jarenlang (sinds 1899!) nauwkeurig in kaart gebracht waaraan mensen overlijden. Het CBS hanteert voor doodsoorzaken hoofdgroepen (bijvoorbeeld hart- en vaatziekten), die vervolgens weer onderverdeeld zijn in gespecificeerde subgroepen (bijvoorbeeld een hartstilstand).
De WHO bepaalt hoe dit systeem geclassificeerd is, om zo de gegevens over doodsoorzaken wereldwijd met elkaar te kunnen vergelijken en duiden. De hoofd- en subgroepen komen overeen met de hoofddoodsoorzaak en de onderliggende doodsoorzaak op het zogeheten B-formulier. Als er iemand overlijdt, vult een medicus een B-formulier in waarop de hoofddoodsoorzaak en de onderliggende doodsoorzaak vermeld staan en het CBS verwerkt deze gegevens tot sterftecijfers en statistieken. De dienstdoende arts vult in wat hem op dat moment het meest waarschijnlijk lijkt.
Voor 2020 is er een nieuwe hoofdgroep in dit systeem aangebracht: Covid-19. Hoewel geen enkele andere ziekte een aparte hoofdgroep is (maar ALTIJD onder een subgroep valt), heeft de WHO besloten dat Covid-19 hierop een uitzondering vormt. Het was echter veel logischer geweest om Covid-19 onder de hoofdgroep Infectieuze en parasitaire ziekten of Ziekten van Ademhalingsstelsel te laten vallen en dan hadden de doodsoorzakenstatistieken er anders uitgezien.
Als Covid-19 bij “Ademhalingsstelsel” was ondergebracht, waren alleen de plekken drie en vier (Psychische stoornissen en Ademhalingsstelsel) omgewisseld. Was dat misschien te weinig rechtvaardiging voor het draconische bewind en de onverhoedse vaccinatiecampagnes?
| Rangnummer | Doodsoorzaak | Aantal doden |
|---|---|---|
| 1 | Nieuwvormingen (kanker) | 47.046 |
| 2 | Hart en vaatstelsel | 36.579 |
| 3 | Ademhalingsstelsel | 30.633 |
| 4 | Psychische stoornissen/gedragsziekten | 11.674 |
| 5 | Uitwendige oorzaken | 9.026 |
| 6 | Zenuwstelsel ziekten | 8.356 |
| 7 | Afwijkende klinische bevindingen en laboratorium uitslagen, niet elders geclassificeerd | 7.835 |
| 8 | Spijsverteringsstelsel | 4.874 |
| 9 | Endocriene ziekte | 3.640 |
Vergelijking in hoofdgroepen
Alle voorgaande jaren zijn er voor overzichten/ranglijsten altijd alleen hoofdgroepen met elkaar vergeleken en daar kwam steeds een vrij stabiel beeld uit met kanker als nummer 1 doodsoorzaak. Kanker is nu gesplitst in subgroepen kanker, die dus allemaal lager op de ranglijst komen zodat Covid wat plaatsjes kan stijgen. Had de overheid de vertrouwde vergelijkingsmethode van hoofdgroepen gebruikt, dan had de ranglijst er (weliswaar met Covid-19 als rare eend in de bijt) als volgt uitgezien:
| Rangnummer | Doodsoorzaak | Aantal doden |
|---|---|---|
| 1 | Nieuwvormingen (kanker) | 47.046 |
| 2 | Hart en vaatstelsel | 36.579 |
| 3 | Covid-19 | 20.138 |
| 4 | Psychische stoornissen/gedragsziekten | 11.674 |
| 5 | Ademhalingsstelsel | 10.495 |
| 6 | Uitwendige oorzaken | 9.026 |
| 7 | Zenuwstelsel ziekten | 8.356 |
| 8 | Afwijkende klinische bevindingen en laboratorium uitslagen, niet elders geclassificeerd | 7.835 |
| 9 | Spijsverteringsstelsel | 4.874 |
| 10 | Endocriene ziekte | 3.640 |
Deze (alternatieve) ranglijst komt – in tegenstelling tot de ranglijst van de Rijksoverheid – in ieder geval wel overeen met de staafdiagram die het CBS presenteert. Het CBS heeft er hier voor gekozen om 2 hoofdgroepen samen te voegen, namelijk Psychische stoornissen en Ziekten van het Zenuwstelsel, samen qua sterftecijfer vergelijkbaar met Covid-19.
Het lijkt nu alsof de komst van Covid andere doodsoorzaken heeft weggedrukt. Percentueel klopt dat want 100 procenten kun je maar 1x verdelen en als er een nieuwe categorie wordt toegevoegd, gaat de rest wat omlaag, dat is duidelijk. Of dat in werkelijkheid ook zo is, kun je zien aan de absolute getallen. Eerst een grafiek. De stippellijnen zijn de trendlijnen, gebaseerd op de afgelopen 10 jaar. Die geven aan waar 2020 op uit zou zijn gekomen als de trend was doorgezet. De bolletjes geven de werkelijke cijfers van 2020 weer. De meeste bolletjes liggen onder de trendlijn van dezelfde kleur. Hoezeer ze verschillen staat in de tabel eronder weergegeven.
Behalve de endocriene ziektes (hormoonstelsel) zijn alle ziektes lager dan verwacht, sommige meer dan 15% lager zelfs, wat een ongekende afwijking is.
| Verschil absoluut | t.o.v. Trend | |
| Totaal psychische stoorn./gedr.. | -2.611,0 | -18,3% |
| Totaal zkt. ademhalingsstelsel | -2.165,6 | -17,1% |
| Totaal ziekten van zenuwstelsel | -1.499,1 | -15,2% |
| Totaal zkt. hart en vaatstelsel | -1.352,3 | -3,6% |
| Totaal infectie-/parasitaire a.. | -681,6 | -18,7% |
| Totaal nieuwvormingen | -639,1 | -1,3% |
| Totaal uitwendige oorzaken zkt. En sterfte V01-V98 | -118,5 | -1,3% |
| Totaal zktn bloed, bloedvormen.. | -2,6 | -0,5% |
| Totaal endocriene zktn, voedin.. | 80,3 | 2,3% |
| Totaal COVID-19 (Coronavirus z.. | 20.138,0 |
Tellen we alle hoofdcategorieën bij elkaar op, dan gaat het om 8.989 sterfgevallen die volledig in de lijn der verwachting zouden hebben gelegen – maar die nu dus plotseling niet hebben plaatsgevonden. Hoe kan dat? De ziektes zijn niet veranderd. De bevolkingsontwikkeling kent ook geen trendbreuk. We zijn niet ineens meer gaan bewegen of beter op onze voeding gaan letten. Het is onwaarschijnlijk dat de maatregelen hierbij geholpen hebben, al zou deze en gene dat graag opvoeren.
Een mogelijkheid is dat deze sterfgevallen dit jaar in een andere categorie zijn geregistreerd met als voordehandliggende kandidaat: Covid. Dat kan natuurlijk terecht zijn. Als Covid een overlijden ook maar met één dag of een uur vervroegt, is er misschien zelfs weinig tegenin te brengen. Maar al eerder waren er twijfels bij onterecht als Covid genoteerde overlijdens. Het is maar net hoe het B-Formulier wordt ingevuld en welke richtlijnen daarbij werden gegeven. Hopelijk komt dat nog eens bij een evaluatie aan bod.
Of Covid daadwerkelijk de doorslaggevende oorzaak was van al die overlijdens, is gezien de cijfers een legitieme vraag. Zonder Covid zou immers ongeveer de trendlijn zijn gevolgd dus hadden de overlijdens evengoed plaatsgevonden. Covid kan zo bezien ook de rol hebben gespeeld van ‘het laatste zetje’ oftewel ‘de veerman naar de eeuwigheid’, net zoals griep altijd is beschouwd.
Parallel universum
Laten wij nu eens aannemen dat de cijfers de trend gewoon hadden gevolgd. Die 8.989 overlijdens zouden gewoon hebben plaatsgevonden. Dan zouden die dus niet ten laste zijn gekomen van Covid.
Aan Covid-sterfte blijft dan over: 20.138-8.989 = 11.149. Dat klinkt al heel anders dan “twintigduizend”.
Vergeet ook niet dat dit eigenlijk het totaal is van twee griepseizoenen: 2019-2020 én (een deel van) 2020-2021. Per seizoen is dat 5.600. Dit is ruim onder het gemiddelde van de griepseizoenen in de afgelopen vijf jaar (6.500).
Of klopt het niet wat ik zeg…? Waren het geen twee seizoenen? Even checken op ourworldindata.org…
Overige invloeden
De lockdowns en andere maatregelen zullen ook geen positieve effecten hebben gehad. In ieder geval niet op het welzijn en zeer waarschijnlijk ook niet op de sterftecijfers. Dat blijkt uit diverse studies. Dat is vast niet meer te achterhalen, maar zonder die effecten waren de diverse doodsoorzaakcijfers wellicht nóg lager geweest.
COVID neerzetten als doodsoorzaak nummer 1 is niet in het belang van de volksgezondheid, al was het maar vanwege de rechten die adviserende medici en overheid daaraan menen te mogen ontlenen. Hiervoor worden categorieën gehusseld, doodsoorzaken uit elkaar getrokken en zaken daarmee dreigender voorgesteld dan ze in werkelijkheid zijn.
N.B.: Zaken ernstiger voorstellen dan ze zijn is niet conform de Richtlijnen voor Wetenschappelijke Integriteit, zoals te lezen in een eerdere vergelijking van de Richtlijnen voor Wetenschappelijke Integriteit met de handelswijze van het rivm.
(Met dank aan MV voor de inspiratie)
