In februari van dit jaar publiceerden wij over de oversterfte bij een specifieke leeftijdsgroep bij vrouwen in het afgelopen jaar, namelijk de groep van 40 tot 50 jaar. Op basis van 10-jaars lineaire extrapolatie vanuit de periode 2010-2019 hadden we berekend dat de oversterfte in deze groep in 2024 afgerond 30% bedroeg.
Op dat moment was het echter nog niet duidelijk welke doodsoorzaken hiervoor met name verantwoordelijk waren. Inmiddels, begin juli 2025, heeft CBS de doodsoorzaken per leeftijdsgroep van vijf jaar (en mannen en vrouwen apart) gepubliceerd. We hebben die gegevens geanalyseerd en hebben twee belangrijke doodsoorzaken gevonden, die deze hoge oversterfte veroorzaken. Welke dat zijn, daarover later meer.
De figuur hieronder geeft voor het totaal aantal overlijdens een indruk van de oversterfte per leeftijdsgroep van 10 jaar voor vrouwen (NB de eerste loopt tot 30 jaar vanwege lage aantal overlijdens op jonge leeftijd en de laatste neemt alle mensen mee die 80 jaar zijn of ouder.) De getallen van 2024 worden gerelateerd aan die van de eerdere jaren met grote oversterfte 2020 t/m 2023. Voor elke doodsoorzaak hebben we een baseline bepaald. We zien de procentuele stijging (en heel af en toe ook een daling dus ondersterfte) ten opzichte van de baseline (oftewel: absoluut aantal oversterfte gedeeld door baseline x 100%).
Elke groep staven geeft dus de jaren 2020-2024 weer. In de leeftijdsgroepen onder de 50 jaar is de laatste staaf (de bruine) steeds het langst. Ondanks dat de aantallen relatief klein zijn, is de trend onmiskenbaar.
Totaal aantal per doodsoorzaak bij vrouwen
Als we kijken naar alle leeftijden dan zien we dat 50% van de normale sterfte bestaat uit de doodsoorzaken Nieuwvormingen (kanker) en Hart- en Vaatziekten samen (middelste kolom in tabel 1)
Maar de verdeling in de leeftijdsgroep 40 tot 50 jaar ziet er heel anders uit, zie hiervoor de rechterkolom in de tabel hieronder. Nieuwvormingen is verantwoordelijk voor ruwweg de helft van de sterfgevallen, terwijl Hart- en Vaatziekten een veel minder belangrijke oorzaak in deze groep is.
| Doodsoorzaken 2024 – V | Percentage van totaal bij alle leeftijden | Percentage van totaal bij groep 40-50 |
| Nieuwvormingen | 28% | 51% |
| Ziekten van hart en vaatstelsel | 22% | 6% |
| Psychische en gedragsstoornissen | 13% | 5% |
| Ziekten van zenuwstelsel en zintuigen | 9% | 4% |
| Ziekten van de ademhalingsorganen | 8% | 2% |
| Uitwendige doodsoorzaken | 7% | 13% |
| Overige doodsoorzaken | 13% | 18% |
Tabel 1.
Oversterfte
We gaan nu kijken naar de oversterfte per doodsoorzaak, oftewel het verschil tussen de werkelijke en verwachte sterfte (baseline) per doodsoorzaak. Met behulp van lineaire regressie hebben we voor iedere doodsoorzaak de baseline bepaald. Van alle doodsoorzaken samen is de baseline gelijk aan 879, terwijl de werkelijke sterfte 1.133 personen bedraagt in deze groep, een verschil dus van 254 (bijna 30%).
Dit aantal blijkt als volgt opgebouwd:
| Doodsoorzaken 2024 – V 40-50jr | Oversterfte aantal niet gecorrigeerd |
| Nieuwvormingen | 50 |
| Ziekten van hart en vaatstelsel | 72 |
| Psychische en gedragsstoornissen | 16 |
| Ziekten van zenuwstelsel en zintuigen | 20 |
| Ziekten van de ademhalingsorganen | 14 |
| Uitwendige doodsoorzaken | 5 |
| Overige doodsoorzaken | 77 |
We zien nu dat de grootste oversterfte optreedt bij “Overige doodsoorzakenâ€, direct gevolgd door Hart- en Vaatziekten. Een lezer die hier vaker is geweest, weet dat er wat aan de hand is. Er is namelijk sprake van een grote achterstand in ontvangen doodsoorzaak-formulieren bij CBS. Het grootste deel van de oversterfte wordt in deze categorie door dit verschijnsel verklaard. Het is aannemelijk dat ca. 71 formulieren meer dan verwacht niet zijn ontvangen. Deze 71 overlijdens hebben doodsoorzaken die tot alle categorieën kunnen behoren. We hebben aangenomen dat doodsoorzaken ook binnen de niet-ontvangen formulieren op dezelfde wijze zijn verdeeld als de werkelijke bekende sterfte. Dat betekent dat van die 71 overlijdens er 62 dienen te worden verplaatst naar een andere categorie. De meeste komen terecht bij Nieuwvormingen, aangezien meer dan de helft van alle werkelijke sterfte deze doodsoorzaak heeft.
De correcties per doodsoorzaak zijn in de volgende tabel te vinden in de middelste kolom, de totale oversterfte per doodsoorzaak in de rechterkolom:
| Doodsoorzaken 2024 – V 40-50jr | Correcties conform reguliere sterfte | Oversterfte aantal gecorrigeerd |
| Nieuwvormingen | 34 | 84 |
| Ziekten van hart en vaatstelsel | 9 | 81 |
| Psychische en gedragsstoornissen | 4 | 20 |
| Ziekten van zenuwstelsel en zintuigen | 4 | 24 |
| Ziekten van de ademhalingsorganen | 2 | 16 |
| Uitwendige doodsoorzaken | 8 | 13 |
| Overige doodsoorzaken – | 61 | 16 |
Qua aantallen dragen Nieuwvormingen en Hart- en Vaatziekten voor ca. elk 1/3 deel bij aan de totale oversterfte. Maar we hebben echter ook gezien dat in deze groep het aantal overlijdens door Nieuwvormingen ca. 8x zo groot is als Hart- en Vaatziekten. Het hoge aantal in laatstgenoemde categorie impliceert daarom een zeer hoge procentuele oversterfte. We kunnen daarom nog even kijken hoe groot de gecorrigeerde oversterfte is t.o.v. de baseline voor deze groep:
| Doodsoorzaken 2024 – V 40-50jr | Baseline | Procentuele oversterfte (gecorrigeerd) |
|---|---|---|
| Nieuwvormingen | 450 | 19% |
| Ziekten van hart en vaatstelsel | 56 | 145% |
| Psychische en gedragsstoornissen | 43 | 47% |
| Ziekten van zenuwstelsel en zintuigen | 37 | 65% |
| Ziekten van de ademhalingsorganen | 20 | 80% |
| Uitwendige doodsoorzaken | 114 | 11% |
| Overige doodsoorzaken | 48 | 33% |
Totaal was het nét onder de 30%. De oversterfte in totaliteit blijft nog enigszins beperkt doordat de oorzaak die het meeste gewicht heeft, Nieuwvormingen, een “bescheiden†oversterfte kent. Er zijn vier doodsoorzaken die hier ruim boven zitten, waarbij de hoogste, Hart- en Vaatziekten zelfs flink meer dan 100% scoort.
Nu valt of staat deze berekening met de afleiding van de baseline per doodsoorzaak. We kunnen ons voorstellen dat andere onderzoeksgroepen tot andere verwachtingen komen voor de doodsoorzaken. Maar we kunnen ons absoluut niet voorstellen, dat de door ons berekende oversterfte bij Hart- en Vaatziekten, in zijn geheel zal verdwijnen door een verantwoorde keuze van een andere baseline. Dat “de†oversterfte bij Hart- en Vaatziekten in deze groep 145% bedraagt, kunnen we niet zeggen. Maar het moet toch voor de “wetenschap†een serieuze indicatie zijn dat hier echt iets aan de hand is, dat schreeuwt om nader onderzoek.
En de mannen? Of samen?
We hebben tot nu toe alleen naar de vrouwen gekeken, omdat de oversterfte bij mannen veel meer gespreid is over de leeftijdsgroepen. Echter, als je ook bij de mannen het plaatje van de oversterfte maakt voor Hart- en Vaatziekten, dan gaan ook weer enige alarmbellen rinkelen, als je ze wilt horen. De linkerfiguur toont de oversterfte bij Hart- en Vaatziekten bij vrouwen, de rechterfiguur die bij mannen:
In tegenstelling tot bij de vrouwen is het bij de mannen de groep van 30-40 jaar die de hoogste procentuele oversterfte in 2024 laat zien (en dat was ook al zo in 2023).
Tel je dan de oversterfte bij mannen en vrouwen op, dan ontstaat het volgende beeld bij Hart- en Vaatziekten:
De conclusie is dan, dat vooral bij de jongere groepen (30 – 60) de oversterfte in procentuele zin behoorlijk groot is en in 2024 ook groter is dan in elk van de andere jaren.
Conclusie
Je kunt op twee manieren naar de oversterfte kijken, naar absolute aantallen of naar de procentuele verschillen met de baseline. Bij vrouwen tussen 40 en 50 jaar zien we dat in absolute aantallen de oversterfte aan Nieuwvormingen en Hart- en Vaatziekten ruwweg even groot is, echter als je kijkt naar de stijging in procentuele zin, dan is die in deze groep bij Hart- en Vaatziekten veel groter.
Ook bij mannen blijkt de procentuele oversterfte bij Hart- en Vaatziekten flink te pieken, maar daar zien we de hoogste waarden bij de groep 30 – 40.
Zet er bij de tabellen nog even bij dat die betrekking hebben op 2024.
Goed plan, dank je
Het blijft een raadsel dat de totale wetenschap zo stil blijft. Er moeten genoeg knappe koppen zijn die dit ook kunnen bedenken en uitrekenen.
Die zijn er ook en dat gebeurt ook. Daarom blijft alles achter slot en grendel en zwijgen alle betrokkenen als het graf. Ze weten heel goed wat de cijfers zeggen.
Als ze dat niet allang zelf hadden gezien, zouden de cijfers gewoon beschikbaar zijn.
Maar het is te erg wat er is gebeurd. De schande is te groot, de mogelijke schadeclaims en strafzaken ook.
En natuurlijk is het een enorm brevet van onvermogen om te moeten erkennen dat je er zelf met beide poten in bent getrapt of zelfs op basis van niks hebt lopen pushen. Of misschien jij niet zelf, maar wel jouw baas of jouw werkgever.
Zet je dan je baan op de tocht? Het zijn immers geen kwaadwillende mensen, ze bedoelden het allemaal heel goed hoor…
Deze houding maakt dat er nog steeds prik campagnes worden gehouden. Potentieel is dit groter dan de holocaust.
Hoe in godsnaam dit te stoppen…..
Daarmee geef ik je wel een enorm groot compliment voor jouw houding en doorzettingsvermogen Anton. Dank daarvoor!
Nieuwvormingen? Wat is dat voor ziekte? Kanker?
Kwaadaardige nieuwvormingen noemen we kanker. Bij doodsoorzaken mag je dus zeggen dat ‘nieuwvormingen’ staat voor kanker. Als je eraan overlijdt, is immers moeilijk vol te houden dat goedaardig was.