Datacamouflage in NL en UK: Deltavax in twee talen

“Wie na elke tegenwerping een nieuw argument inbrengt, wekt de indruk een onderliggend motief te verhullen.”

“Concealing core argumentation sequence” aka “The Hidden Argument Salad”

Er mist een term in de argumentatietheorie: “Concealing core argumentation sequence” aka “The Hidden Argument Salad”, een discussiestrategie waarbij een standpunt wordt verdedigd door een opeenvolging van uiteenlopende, onderling niet of zwak samenhangende argumenten, met als doel de eigenlijke onderliggende reden buiten beeld te houden. De wens om het onderliggende motief achter te houden, kan in velerlei situaties opspelen: verholen activisme, emotionele betrokkenheid, onwettig gedrag, poging tot reputatiebehoud, vormen van damage control etc.

In de termen van Van Eemeren & Grootendorst¹Zie Pragma-dialectics, Wikipedia is bij de “Argumentation Salad” sprake van:

• Schending van de oprechtheidsregel, doordat de spreker niet werkelijk de argumenten verdedigt die hij als steun opvoert; en
• Ontsporing van strategische manoeuvrering, doordat de balans tussen redelijkheid en effectiviteit doorslaat naar strategische zelfbescherming.

Deze argumentatie is voorbehouden aan overheden en instituties. Voor andere partijen wordt het geduid als sabotage van onderzoek, obstructie van wetmatige procedures, valsheid in geschrifte, oplichting, datamanipulatie, misleiding en fascisme – maar die laatste is meer een metafoor.²Ik zeg er maar expliciet bij dat ‘fascisme’ metaforisch is bedoeld want Jetten kwam er wel mee weg maar Wijers bleven ze maar letterlijk nemen, heel kinderachtig!

NL: Deltavax

Let’s cut to the chase. De Biomedische Rekenkamer (BMRK) diende in februari 2022 het verzoek in om toegang te krijgen tot de dataset waarin vaccinatiegegevens gekoppeld zijn aan sterftecijfers: de zogenoemde Deltavax-dataset. Het ging om anonieme data waarmee onafhankelijke onderzoekers konden controleren of de officiële analyses van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) standhielden waar het om vaccinatie en sterfteniveau’s ging. Inmiddels, drie-en-een-half jaar later, gaat de Raad van State zich over het verzoek buigen. Op dit moment (14 november 2025) is er nog geen zittingsdatum vastgesteld.

De BMRK vraagt dus door, hun vertrouwen in de overheid is onverwoestbaar. Maar het is intussen bijna 4 jaar later. Hoe kon het zo lang duren?

Het CBS en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) beweerden aanvankelijk dat de gevraagde dataset niet bestond. Dat was argument één.

Kamerbrieven en RIVM-rapporten wekten echter de indruk dat die informatie beschikbaar en gebruikt was. Zo lazen we in RIVM-dossier “Vaccinatie en (over)sterfte” dat het RIVM onderzoek heeft gedaan naar bescherming tegen overlijden (2021–2022). “Dit doen we met behulp van gegevens van het CBS.”
Dat kan niet zonder data met vaccinatiestatus bij overlijdens.³Vaccinatie en oversterfte: RIVM

In juli 2022 berichtte Minister Kuipers aan de Tweede Kamer, in antwoord op Kamervragen: CIMS-vaccinatieregistraties (RIVM) worden gekoppeld aan CBS-sterfte om o.a. de “vaccineffectiviteit tegen overlijden” te bepalen en “in hoeverre vaccinatie bijdroeg aan de totale sterfte in 2021”.⁴Antwoord op Kamervragen: Open overheid Nog een voorbeeld, uit het RIVM-rapport van december 2023: “Het absolute aantal COVID-19-overlijdens was begin 2021 het hoogst onder ongevaccineerde ouderen, en eind 2021 onder ouderen met een afgeronde basisserie…”.
Dit kan alleen met kennis van de vaccinatiestatus van overledenen.⁵COVID-19 vaccinatie en sterfte in 2022: RIVM

Dat was dus gejokt, dat hield geen stand. Het volgende argument was dat het genereren van de gevraagde dataset teveel resources zou kosten. Van het ene been op het andere: argument twee.

Ook van de rechter hoefde CBS niet over te gaan tot het opnieuw genereren van de kennelijk ooit aanwezige dataset. Wettelijk hoeven zij geen opdrachten van derden uit te voeren, ook dat is wettelijk bepaald (argument drie, zo je wilt). En niet ‘hoeven’ betekent in dit verband: ‘geen poot uitsteken’. Transparantie is duidelijk geen streven, laat staan maatschappelijke verantwoording afleggen.

Een onderliggend motief?

Nu is er een reëel scenario denkbaar waarin de terughoudendheid om de Deltavax-data vrij te geven voortkomt uit het besef dat openbaarmaking mogelijk beleidsbesluiten blootlegt die met verwijtbare veronachtzaming van risico’s zijn genomen. De risico’s waren immers bekend, zo weten we uit de eigen documenten van VWS en de EU-contracten met vaccinfabrikanten:

• men wist dat de data onzeker waren;
• men accepteerde onbekende risico’s;
• men contracteerde leveranciers op een manier die aansprakelijkheid ontweek;
• en men vermijdt nu openbaarmaking van data waarmee de gevolgen daarvan zichtbaar zouden worden.

Ook WOO-verzoeken wezen uit dat er onverantwoord beleid bewust werd doorgezet en wetenschappelijk gesugarcoat.

Juist die voorkennis, de voorbedachte rade maakt transparantie bedreigend voor de betrokkenen: de oversterfte blijkt dan geen toevallige uitkomst. Het is het geaccepteerde gevolg van beslissingen waarvan de implicaties vooraf bekend waren – en die zijn compleet veronachtzaamd.

Eigenlijk is het al duidelijk dat dat allemaal is gebeurd. Dat was risky business! De vraag is nu eigenlijk alleen nog: Is dat eigenlijk wel goed afgelopen?
(En: slaapt iedereen dan rustig verder?🤔)

Intern beraad dan maar

De juridische kern van de afwijzing lag vervolgens in het begrip intern beraad: interne notities (zo werden deze data kennelijk beschouwd, puur voor intern gebruik), overwegingen en conceptbesluiten mogen volgens de Woo buiten openbaarmaking blijven. Argument 4…? Wéér dat ‘mogen’, niet ‘moeten’. In theorie is dat bedoeld om ambtenaren vrij te laten discussiëren zonder politieke druk. In de praktijk betekent het echter dat juist de documenten die inzicht zouden geven in de intentie achter beleidskeuzes – zoals de mate van toegestane dataverstrekking of manipulatie – systematisch buiten bereik blijven.

Er hoeft niet per se kwaadwillende samenzwering aan te pas te komen maar het sluit het ook niet uit: we komen het eenvoudig niet aan de weet. Het systeem is zo ingericht dat men zich, indien gewenst -en die wens is er klaarblijkelijk- op formele gronden kan verschuilen. In het geval van Deltavax is de overheid dus juridisch niet verplicht de oorspronkelijke dataset vrij te geven, terwijl zij wél de enige partij is die over de cruciale koppeling beschikt.⁶Woo en CBS-wet – uitzonderingspositie voor intern beraad: wetten.overheid.nl.

De bescherming van institutionele verantwoordelijkheid weegt zwaarder dan wetenschappelijke controleerbaarheid.

Eeh… even kijken: privacy misschien…?

Bij elk verweer werd een nieuw argument ingebracht, soms zelfs meerdere. Een van de redenen om de informatie niet te leveren hield in dat het niet kon vanwege een beroep op de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), Argument vijf, zes..? (ik raak de tel kwijt, verderop staat een tabelletje.) Privacybescherming werd het nieuwe verweer. Het CBS stelde dat het vrijgeven van exacte sterfte- en vaccinatiedata zou kunnen leiden tot herleidbaarheid van individuele personen. Dat klopt natuurlijk: Fauci, von der Leyen, Kuipers, de Jonge – maar die bedoelden ze niet.

Maar ook dat was niet vol te houden: onherleidbare anonimisering is geen enkel probleem (zie kader Jittering verderop).

Dus werden de gevraagde microdata uitgesloten van openbaarmaking onder de Wet open overheid (Woo). CBS is daarvan uitgesloten. Die uitzonderingspositie werd in oktober 2024 bevestigd door de rechtbank Den Haag.⁷Rechtbank Den Haag – uitspraak 25 okt 2024, ECLI:NL:RBDHA:2024:23004: rechtspraak.nl ⁸CBS – Woo-verzoek Stichting BMRK inzake Deltavax (overzicht en beslissing): cbs.nl

De Wet op het CBS bepaalt dat de door het CBS verzamelde gegevens “uitsluitend bestemd zijn voor de vervaardiging van statistieken” en niet voor andere doeleinden. Er staat echter nergens dat het CBS het alleenrecht heeft om die statistieken samen te mogen stellen. Toch interpreteert het CBS (en de rechtbank) die bepaling als een exclusief recht om microdata te gebruiken en de rechtbank heeft die interpretatie bevestigd.

Weet je wat: dump maar wat onleesbaars, ik praat wel met de rechter

Lang verhaal kort: uiteindelijk werd er toch wat geleverd: een vrijwel onleesbare PDF met lageresolutie-scans van tabellen. Ik schreef er juli 2024 ook over.¹¹Artikel met pdf-screenshotje: Overgewicht en streefgewicht, oversterfte en vaccinatiebereidheid De rechter vond dat hiermee aan het WOO-verzoek werd voldaan. Het waren immers PDF-en met tabellen. Ook de bron-Excel¹²Deltavax: Download Excelbestand met verminkte data was in omloop gekomen.

Kijk je in de feitelijke opgeleverde data, dan zie je dat in de geleverde dataset veel meer onklaar is gemaakt dan nodig was voor anonimisering. Meest desastreuze ingreep: datums die naar de eerste dag van de maand waren geschoven. Daarmee werd de mogelijkheid om temporele verbanden te onderzoeken gesaboteerd.

Wil je alles gedetailleerd nalezen, kijk dan op de site van de Biomedische Rekenkamer¹³Biomedische Rekenkamer – “Openbaring van prik-sterfte tabel nadert apotheose”, 14 jun 2025: biomedische-rekenkamer.nl ¹⁴Biomedische Rekenkamer – “Hoger beroep over ontoereikende dataset Deltavax”, 5 sep 2024: biomedische-rekenkamer.nl

De volgorde van mijn samenvatting zal misschien niet helemaal kloppen, maar goed genoeg om te zien hoe het eraan toe ging. Wat er aan argumenten bij elkaar is geharkt om de vaccinatie/sterftedata maar niet te hoeven leveren, heb ik hier onder op een rijtje gezet.

…

Zo kwam ik op “Concealing core argumentation sequencd” aka “The Hidden Argument Salad”.

De Deltavax-zaak heeft een wrange paradox opgeleverd: dezelfde overheid die de burger zegt te beschermen door data te verminken, frustreert daarmee de wetenschappelijke controle die de burger kan beschermen: tegen misinformatie, tegen machtsmisbruik, tegen datamanipulatie, kortom: tegen wanbeleid.

De gekozen methode – maandafronding in plaats van jittering – had helemaal niets te maken met dataveiligheid, maar alles met het voorkomen van toetsbaarheid. Zo is een waardeloze dataset ontstaan die formeel openbaar is en waar de rechtbank niets op aan weet te merken.

Degenen die betaald worden uit ons belastinggeld en die van ons het mandaat hebben gekregen om data te verzamelen en managen, weigeren de data met ons te delen waarin onze eigen gezondheid beschreven staat.

Nederlandse variant in Engeland!

Wat onlangs in het VK gebeurde met de FOI-zaak van Dr. Clare Craig lijkt wel een kopie van het Deltavax-dossier: bij elke weerlegging kwam er een nieuw argument uit de hoge hoed, zodat de onderliggende motivatie buiten beeld bleef. Het is dezelfde argument salad en ook het resultaat is in beide landen identiek: geen bruikbare data.

De Engelse remake van de Deltavax-soap

Het lijkt wel een Engels nagesynchroniseerde versie. Patholoog Dr. Clare Craig vroeg via een Freedom of Information-verzoek om een volledig geanonimiseerde dataset: leeftijd bij eerste vaccinatie, de datums van alle doses en de datum van overlijden.¹⁵Clare Craig doet verslag op haar Substack Volledig anoniem, niets herleidbaars. Om alle risico’s af te vangen stelde zij voor om de datums ±3 dagen te ‘jitteren’ en kleine groepen niet mee te nemen.

Toch weigerde de UK Health Security Agency (UKHSA) het verzoek in te willigen. Eerst omdat de gevraagde tabel “niet bestond” (klinkt bekend hè?) en omdat levering “het creëren van nieuwe data” veel te tijdrovend zou zijn (nou ja zeg!). De Information Commissioner’s Office (ICO) was het daar aanvankelijk niet mee eens — maar na aanvullend verweer van UKHSA draaide de ICO volledig bij. Opeens zou datalevering de “geestelijke gezondheid van nabestaanden” kunnen schaden en mogelijk “misinformatie”(!) veroorzaken. Telkens wanneer het ene argument werd ontkracht, verscheen er een ander.

Bij de hoorzitting (het ’tribunaal’) werd het nog vreemder. Een deel werd achter gesloten deuren gehouden wat uitzonderlijk is voor een FOI-zaak. Craig’s juristen mochten belangrijke stukken niet zien, maar moesten wel de argumenten bestrijden die daarop gebaseerd waren. Ook trad niet de UKHSA zelf op, maar een vertegenwoordiger van de Britse statistiekdienst (ONS). De normale gang van zaken voldeed even niet.

Het kernargument in die besloten zitting: zelfs geanonimiseerde data zouden “in theorie” te herleiden kunnen zijn tot individuen via ’triangulatie’, bijvoorbeeld wanneer iemand trots op sociale media had gedeeld wanneer hij gevaccineerd was, zijn overlijden bekend was gemaakt en zijn verjaardag of zelfs geboortedatum ook was te achterhalen. Dat argument is intern inconsistent: zulke personen zijn alleen identificeerbaar omdat zij de kerngegevens (verjaardag, prikdatum) zelf al publiek hebben gemaakt, en daarmee is privacy allang geen issue meer. Hun overlijdensdatum al helemaal niet. En voor iedereen die níet alles op socmed heeft gegooid, bestaat dat herleidingsrisico domweg niet. Deze risico-redenering houdt dus alleen stand zolang de gammele onderbouwing geheim blijft. En dus bleef die geheim.

Het tribunaal accepteerde uiteindelijk de privacyclaim en het kostenargument (“te veel werk om de dataset te maken”), ondanks dat UKHSA dezelfde gegevens wél regelmatig met farmaceutische bedrijven deelt. Zij beweerden echter dat het generen van een dergelijke anonieme dataset 76 jaar zou duren.

Grondwet en Europese Hof voor de Rechten van Mens

Het eindresultaat was, net als bij ons, een juridische weigering op basis van verborgen argumentatie. Géén onafhankelijke data-analyse gewenst. Net als bij Deltavax, een opeenvolging van smoezen die samen één patroon blootleggen: niet de burger wordt beschermd, maar de instituten die zich publiek horen te verantwoorden.

Dit spanningsveld tussen Staats- en Burgerbelang raakt de Grondwet, die de de burger juist tegen de Staat moet beschermen. Gezien onze deplorabele Tweede Kamer, gesteund door de infuusmedia, is de grondwet in NL een papieren tijger. Misschien is er nog een route via het EHRM denkbaar, of is het EHRM ook nog niet uit vax-psychose?

De belangen zijn nu echt eventjes te groot. De te verwachten onrust en aantasting van het vertrouwen in de overheid en vaccinaties wegen voor de betrokkenen -en (dus) voor de rechtbank- zwaarder dan transparantie.

Grote kans dat de Raad van State ook het overheidsstandpunt zal beschermen. En geef ze eens ongelijk: waarom die vaccinaties opnieuw oprakelen? Ze raken net wat uit beeld! Daar krijgen mensen maar stress van, zeker gevaccineerden, en dat is niet goed voor ze. Kijk naar het precedent in Engeland: daar houden de experts zelfs rekening met psychische problemen. Daarvoor moeten we de mensen echt behoeden. We moeten hier onze verantwoording nemen het belang van de burger laten prevaleren. Bovendien: het is nu al vijf jaar geleden en er is toch niks meer aan te doen! Jannie, werk jij dat even uit dank je. Zo. OK. Iemand nog een booster?

Naschrift

Zolang het CBS in juridische zin een bestuursorgaan blijft en geen wetenschappelijk instituut, vallen de met ons belastinggeld en namens ons verzamelde datasets, met data die over ons gaan, onder bestuursrechtelijke bescherming, niet onder wetenschappelijke toetsbaarheid. In de praktijk wordt deze opvatting nu gebruikt om partijen buiten het overheidsnetwerk, zelfs wanneer hun doel óók statistisch en wetenschappelijk is conform de wettelijke vereisten, tóch toegang te ontzeggen tot gegevens van en over de bevolking.

De Tweede Kamer zou een wetswijziging kunnen regelen. Maar ja – ook daar stuiten we dan weer op onwil uit zelfbescherming. Want die hebben in coronaverband nogal wat doldrieste besluiten genomen met zijn allen. Wie wil dat nou aan het licht brengen? Zelfs de Parlementaire Enquêtecommissie krijgt niet alle documenten te zien, die worden preventief gecensureerd door ambtenaren.¹⁶Gideon van Meijeren op YouTube PE-voorzitter Daan de Kort (VVD) noemde de beschuldigingen “bezijden de waarheid” en was “onaangenaam verrast”. Hij stelde letterlijk (en veel aangehaald in de media): “Iedereen kan bij documenten”. Dat is natuurlijk een waarheid als een koe die niets zegt over de vraag of PE-leden bij ALLE documenten kunnen.

Bij VWS en verwante instanties komt er trouwens nog iets interessants bij: die mogen belangenpartijen raadplegen, ook als die financieel of politiek verweven zijn met het onderwerp (zie ook de klimaattafels). Dat heet dan “stakeholderconsultatie” of “wetenschappelijke advisering”. Dus de controleurs (CBS, RIVM, EMA, WHO) opereren binnen wettelijke uitzonderingen, de gecontroleerden (farma, overheid zelf) schuiven aan als “deskundigen” en de buitenwereld heeft geen toegang tot de onderliggende data of besluitvorming.

Het is me wat. Dat we daar al die tijd zo gerust op zijn geweest!

Referenties

• 1
  Zie Pragma-dialectics, Wikipedia
• 2
  Ik zeg er maar expliciet bij dat ‘fascisme’ metaforisch is bedoeld want Jetten kwam er wel mee weg maar Wijers bleven ze maar letterlijk nemen, heel kinderachtig!
• 3
  Vaccinatie en oversterfte: RIVM
• 4
  Antwoord op Kamervragen: Open overheid
• 5
  COVID-19 vaccinatie en sterfte in 2022: RIVM
• 6
  Woo en CBS-wet – uitzonderingspositie voor intern beraad: wetten.overheid.nl
• 7
  Rechtbank Den Haag – uitspraak 25 okt 2024, ECLI:NL:RBDHA:2024:23004: rechtspraak.nl
• 8
  CBS – Woo-verzoek Stichting BMRK inzake Deltavax (overzicht en beslissing): cbs.nl
• 9
  Eurostat – “Guidelines for the Treatment of Confidential Data in Microdata Sets”, 2019: ec.europa.eu
• 10
  CBS – Handleiding Microdata, versie 5.1, paragraaf 4.2 “Anonimiseringstechnieken”: cbs.nl
• 11
  Artikel met pdf-screenshotje: Overgewicht en streefgewicht, oversterfte en vaccinatiebereidheid
• 12
  Deltavax: Download Excelbestand met verminkte data
• 13
  Biomedische Rekenkamer – “Openbaring van prik-sterfte tabel nadert apotheose”, 14 jun 2025: biomedische-rekenkamer.nl
• 14
  Biomedische Rekenkamer – “Hoger beroep over ontoereikende dataset Deltavax”, 5 sep 2024: biomedische-rekenkamer.nl
• 15
  Clare Craig doet verslag op haar Substack
• 16
  Gideon van Meijeren op YouTube