Vragen voor de minister van VWS

We willen onze volksvertegenwoordigers graag helpen met het stellen van (kamer)vragen. Zij hebben met hun drukke agenda’s niet altijd de gelegenheid om daar veel tijd aan te besteden. De juiste vragen stellen is echter het instrument bij uitstek om denkprocessen op gang te helpen (maieutiek), ook in aanloop naar de parlementaire enquête. Daarbij: kamerleden vertegenwoordigen de stem van het volk, een stem die ook vragen laat horen, vragen die het volk stelt aan de parlementariërs. Hieronder staan er een paar, wie weet worden ze opgepikt door deze of gene.

Vragen van Anton Theunissen, 8 februari 2021

Vragen van Herman Steigstra, 17 februari 2023, met antwoorden van minister Ernst Kuipers.

8 Februari 2023

Vraag 1

De minister heeft al eerder aangegeven bekend te zijn met de aanhoudende onverklaarde oversterfte. Is de minister het ermee eens dat gericht onafhankelijk onderzoek naar de oorzaak van deze sterfte een uiterst urgente zaak is van zowel de volksgezondheid als van nationaal belang?

Vraag 2

Kan de minister aangeven waarom onderzoeksvoorstellen worden gehonoreerd die interventies betreffen die inmiddels al ruim een jaar beëindigd zijn, terwijl aan de enige interventie die nog steeds wordt gepraktiseerd en gepromoot door betrokken beleidsmakers, vaccinatie, in eerste instantie geen speciale aandacht werd besteed in verband met de oversterfte?

Vraag 3

Realiseert de minister zich dat deze interventie (het vaccineren) de enige is waarop nog beleid kan worden gewijzigd en dat zo’n wijziging van invloed kan zijn op het toekomstige verloop van de oversterfte, m.a.w.: het enige onderzoek dat ook op korte termijn levens zou kunnen sparen?

Vraag 4

Is de minister het ermee eens dat statistiek richtinggevend kan zijn, of in elk geval medebepalend moet zijn, in het beoordelen van de urgentie van nader experimenteel onderzoek en/of meer specifiek data-analytisch onderzoek?

Vraag 5

Is de minister ervan op de hoogte dat in meerdere statistische regressie-analyses en prognoses van verschillende onafhankelijke statistici uitzonderlijk hoge correlatiecoëfficiënten zijn aangetroffen tussen vaccinaties en oversterfte? (bronnen: zie “Citaten en referenties”)

Vraag 6

Ziet de minister deze urgentie weerspiegeld in de selectie die ZonMW heeft gemaakt aangaande de toegekende subsidies in het kader van de zoektocht naar de oorzaak van de oversterfte en zo ja, kan de minister dan de correlatiecoëfficiënten geven voor de gekozen onderwerpen van de geselecteerde onderzoeken naar de oorzaak van de oversterfte?

Vraag 7

Als de urgentie van de geselecteerde onderwerpen geen cijfermatige onderbouwing kent, kan de minister dan aangeven op welke gronden de onderzoeken zijn omarmd, hoe de gekozen onderwerpen kunnen helpen bij het tegengaan van de oorzaak van de genoemde landelijke oversterfte onder alle leeftijdsgroepen zoals die op dit moment nog steeds plaatsvindt, en onderbouwen waarom deze gronden zijn geprioriteerd boven een onderwerp met een correlatie-coëfficiënt van 0,8 en hoger, dit alles in het licht van de de huidige volksgezondheid en van het nationale belang?

Vraag 8

Is de minister ervan op de hoogte dat urgent wetenschappelijk onderzoek vaak meer gebaat is bij langere te onderzoeken periodes dan bij kortere, omdat over langere periodes meer data beschikbaar zijn en subperiodes hier uitgefilterd of vergeleken kunnen worden, mocht dat zinvol blijken?

Vraag 9

Beseft de minister dat de motie Omtzigt op 1 december 2021 is ingediend om onafhankelijk onderzoek te doen naar de oorzaken van de oversterfte tot en met november 2021, wat op dat moment de meest recente haalbare einddatum was, gezien de laatste CBS-rapportage? Zo ja, wil de minister uitleggen, gezien de continue en nog steeds actuele oversterfte, waarom hij niet in de geest van de motie handelt door van elk onderzoek te verlangen dat er geen formele datumrestrictie mag zijn en dat dus ook de meest actuele data in de onderzoeken betrokken moeten worden?

Vraag 10

Constaterende dat

• de titel “Oversterfte in Nederland 2020-2021” temporeel geen recht doet aan de intentie van de motie Omtzigt
• de onverklaarde oversterfte pas opvallend zichtbaar werd in zomer 2021, waarmee de te onderzoeken periode effectief slechts de eerste maanden van de sindsdien oplopende onverklaarde oversterfte beslaat
• de onverklaarde oversterfte in 2022 uitzonderlijk hoog was en daarmee nog steeds urgent is
• een schat aan data wordt gemist omdat de data van 2022 worden genegeerd
• de onverklaarde oversterfte zich mogelijk zal voortzetten in 2023, na de griep-ondersterfte
• de epidemie op haar einde loopt of zo goed als voorbij is

rijst de vraag waarom de minister, danwel ZonMW, heeft besloten om de oversterftedata in 2022 te veronachtzamen en de te onderzoeken periode te beperken tot december 2021, zoals nog steeds op de website van ZonMW te lezen is?

Vraag 11

Vindt de minister het niet voorbarig dat het deelprogramma “Oversterfte in Nederland 2020-2021” wordt gepresenteerd als “Covid-19 deelprogramma”, terwijl het doel van het onderzoek juist zou moeten zijn om de oorzaak van de onverklaarde oversterfte te vinden?

Vraag 12

Begrijpt de minister, zijn bovenstaande antwoorden overwegende, dat het niet voldoende stimuleren van onafhankelijk onderzoek naar plausibele en statistisch zeer waarschijnlijke oorzaken van de oversterfte de schijn kan wekken dat intern al bekend is dat zulk onderzoek onwelgevallige resultaten zal opleveren en is de minister bereid om dit risico te nemen?

Vraag 13

Denkt de minister, zijn antwoorden overziend, dat wetenschappelijke transparantie danwel het ontbreken daarvan effect heeft op de vaccinatiebereidheid en zo ja, denkt de minister dat de gewenste transparantie een positief of een negatief effect zal hebben?

Bonusvraag: Verzoek van (onvoldoende) geïnformeerde burgers

Er zijn toezeggingen dat er gewerkt wordt aan Open Data, wat verwachtingen heeft gewekt. Om niet voor verrassingen te komen staan qua beperkingen of afschermingen, wil het onderzoekende deel van de bevolking de minister graag vragen of hij ervoor zal zorgdragen dat onafhankelijke onderzoekers voor een eerste exploratief vervolgonderzoek in ieder geval de beschikking krijgen over historische en actuele kerndata, en kan de minister toezeggen dat dat binnen een maand (oorspronkelijke streefdatum: eind januari) het geval zal zijn voor:

• Datum overlijden (tijdsaanduiding maximaal per weeknr.)
• Geboortedatum overledene (per maandnr, eventueel alleen het geboortejaar. Dagdatum niet noodzakelijk)
• Vaccinatiedatums overledene (prikhistorie, liefst dagdatum, maximaal weeknummer)
• Scope: Overlijdens sinds 1 januari 2019 tot maximaal 1 maand vóór het moment van opvragen (incl. evt. voorlopige cijfers)
  (N.B.: In een volgende fase van het vervolgonderzoek kunnen specifiekere data nodig zijn indien daar aanleiding toe is, zoals doodsoorzaken, comorbiditeiten, regio van overlijden, geslacht, geboorteland etc.)

Als de minister hiervoor niet op deze termijn kan zorgdragen, kan de minister dan per punt aangeven op welke termijn dit wel mogelijk is? Als de minister hiervoor niet wil zorgdragen, zou hij dan willen aangeven wat voor hem de reden is om dat niet te willen, zonder daarbij terug te vallen op de vertraging die de Covid19-opzet van ZonMW nu oplevert voor het onafhankelijk achterhalen van de oorzaak van de nog steeds actuele landelijke oversterfte, zoals bedoeld in de unaniem aangenomen motie van dhr. Omtzigt?

Bij vraag 7

Toegekend zijn subsidies voor onderzoek betreffende “thuiswonende (pre)dementiepatiënten”, “verandering in zorggebruik”, “Lifestyle”, “kwetsbare groepen en long-covid”, “vertraagde screening op kanker”, “socio-economische effecten van Covid-19”, “oversterfte onder mensen met geestelijke beperking”, “individuele en omgevingsfactoren in Amsterdam”, “organisatiekenmerken van verpleeghuizen”. Als verdere geheugensteun voor de minister citeren we één zinsnede uit elke omschrijving van de ZonMW-onderzoeken. De urgentie en het nationaal belang komt uit deze omschrijvingen niet altijd even duidelijk naar voren. Van de meeste ZonMW-onderzoeken moeten zelfs nog de cijfers verzameld worden om een vermoeden al dan niet te bevestigen. Onderzoek waarvoor al overtuigende cijfermatige analyses beschikbaar zijn, is niet opgenomen. Citaten uit de de onderzoeken die daarentegen wel deel uitmaken van het ZonMW-programma:

1. De COVID-19 pandemie kan dus ook geleid hebben tot meer sterfgevallen onder (pre)dementiepatiënten. 
2. Er kan een toename zijn geweest door laat of niet gediagnosticeerde ziekten.
3. We berekenen de kans om te overlijden door een COVID-19-infectie en overlijden door een verslechterende leefstijl tijdens de pandemie.
4. Minder behandeling voor andere aandoeningen of uitstel hiervan kunnen verklaren waarom er nog steeds extra sterfte is, terwijl de epidemie in rustig vaarwater verkeert.
5. Deze onderzoekers veronderstellen dat patiënten bij wie kanker werd vastgesteld tijdens de COVID-19 pandemie en de lockdown-periodes een grotere kans hadden om te overlijden dan in de voorgaande twee jaar
6. Het kwantificeren van sociaaleconomische ongelijkheden in de gezondheidslast van COVID-19.
7. Voorlopige analyses geven aan dat de gezondheidsongelijkheid tussen mensen met en zonder VB tijdens de pandemie verder is vergroot door meer oorzaken dan COVID-19 alleen, inclusief een hogere algehele sterfte. 
8. In dit project worden de verschillen in oversterfte tussen wijken in Amsterdam in 2020 en 2021 onderzocht.
9. We onderzoeken in hoeverre medische voorgeschiedenis en sociaal demografische kenmerken geassocieerd zijn met oversterfte.
10. Dit project onderzoekt de rol van organisatiekenmerken van verpleeghuizen (zoals personeelsbezetting, kwaliteit en omvang) bij het verklaren van oversterfte tijdens de pandemie. 
11. In deze studie wordt de relatie tussen zorgmijding tijdens de eerste fase van de COVID-pandemie en de waargenomen sterfte onderzocht.

Citaten en referenties

Herman Steigstra

De trollen herhalen steeds “correlatie is geen causaliteit”. Dat is ook nooit beweerd. We zullen onze communicatie aanscherpen richting correlatie als urgent alarmsignaal. Waar de hoogste correlaties zijn te vinden, begin je met specifiek onderzoek met gedetailleerdere data.

Een correlatiecoëfficient van 85% tussen vaccinatie en oversterfte is bijzonder hoog, zeker gezien de ‘ruis’ waarvan we weten dat die in de data zit. Na het toepassen van een ruisfilter stijgt de correlatie zelfs aanzienlijk.

Meer uitleg over de methode Steigstra: https://www.maurice.nl/2023/01/31/oversterfteanalyse/

Volg hem op Twitter en op maurice.nl. Andere virusvaria-artikelen met en door Herman: https://virusvaria.nl/author/herman/

Ronald Meester

Wij bespreken de interpretatie van deze resultaten, en concluderen dat zij dringend vragen om verder onderzoek naar de effecten van vaccinatie, en publicatie van de mogelijke risico’s van vaccinatie tegen COVID-19.
(PDF) COVID-19 vaccinations and mortality – a Bayesian analysis (researchgate.net)

Wij passen de Bayesiaanse methode toe op de COVID-19 boostercampagne in Nederland gedurende week 38-47 in 2022, die plaatsvond onder het 65+ leeftijdscohort. Het scenario waarin deze campagne op korte termijn een tegengesteld effect op de sterfte veroorzaakte in de orde van grootte van 1000-1500 gevallen lijkt het best door de gegevens te worden ondersteund.
(PDF) Bayesian analysis of short-term vaccination effects (researchgate.net)

André Redert

Wij vonden wel een 4-sigma significant sterfteverhogend effect tijdens de twee perioden van hoge onverklaarde oversterfte.
https://www.researchgate.net/publication/361818561_Covid-19_vaccinations_and_all-cause_mortality_-a_long-term_differential_analysis_among_municipalities

Een kleine greep uit overige alarmsignalen in studies

Zwarte, Latijns-Amerikaanse en Aziatische volwassenen van <65 jaar waren allemaal sterker gevaccineerd dan blanken van dezelfde leeftijd gedurende het grootste deel van de aanzienlijke en aanhoudende Delta-griep in Minnesota en alle daaropvolgende Omicron-grillen. De sterftecijfers van blanken waren echter lager dan die van alle andere groepen. Deze verschillen waren extreem; op middelbare leeftijd (leeftijd 45-64 jaar), tijdens de Omicron-periode, hadden meer gevaccineerde bevolkingsgroepen een COVID-19-sterfte die 164% (Aziatisch-Amerikaans), 115% (Latijns-Amerikaans) of 208% (Zwart) bedroeg van de witte COVID-19-sterfte op deze leeftijden. In zwarte, inheemse en gekleurde bevolkingsgroepen als geheel was de COVID-19-sterfte in de leeftijd van 55-64 jaar hoger dan de sterfte onder blanken van 10 jaar ouder.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36653101/

De sterftekans [nam gedurende de studieperiode] significant toe voor gevaccineerde patiënten van 4,6% (95% CI, 3,9-5,2%) tot 6,5% (95% CI, 6,2-6,9%).
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36652098/

Wij presenteren de autopsiebevindingen van een 22-jarige man die 5 dagen na de eerste dosis van het BNT162b2 mRNA-vaccin pijn op de borst kreeg en 7 uur later overleed. […] De primaire doodsoorzaak werd vastgesteld als myocarditis, causaal geassocieerd met het BNT162b2-vaccin.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34664804/

17 Februari 2023

Vraag 1

Is het de minister bekend dat het CBS in het eerste kwartaal van 2021 8415 overlijdens met de diagnose corona heeft gerapporteerd, terwijl er in die periode een oversterfte was van 1589? Zie hoofdstuk 3.1.1: https://www.cbs.nl/nl-nl/longread/statistische-trends/2022/sterfte-oversterfte-en-covid-19-sterfte-in-2020-en-2021?onepage=true

Antwoord van Minister Ernst Kuipers op vraag 1.

Ja, ik ben hiermee bekend.

Vraag 2

Zijn de bovengenoemde twee cijfers, voor zover de minister kan nagaan, correct en was de Coronasterfte dus vijf keer zo groot als de oversterfte? Zo nee, wat zijn dan wel de correcte cijfers volgens de minister?

Antwoord van Minister Ernst Kuipers op vraag 2.

Deze cijfers zijn correct. In het rapport wordt ook genoemd dat in de tweede oversterftegolf (die tot begin 2021 duurde) meer mensen aan COVID-19 overleden dan dat er oversterfte was. Het CBS spreekt van oversterfte wanneer het waargenomen aantal overledenen hoger is dan het verwachte aantal overledenen in dezelfde periode. Omdat het mogelijk is dat een deel van de te verwachte overlijdens uiteindelijk aan COVID-19 overlijdt is het dus mogelijk dat er meer mensen aan COVID-19 overlijden dan dat er oversterfte is.

Vraag 3

Betekent dit dat 80% van de sterfgevallen die voorheen niet de diagnose ‘Overleden door corona’ kregen, deze diagnose nu blijkbaar wel krijgen, al dan niet naast een diagnose aan een ander lijden? Of heeft de minister hiervoor wellicht een andere verklaring?

Antwoord van Minister Ernst Kuipers op vraag 3.

Nee dat betekent het niet. Doodsoorzaken worden bij overlijden vastgesteld en niet later aangepast. Uw overzicht geeft slechts een weergave van het aantal overledenen (door COVID-19 en andere oorzaken) versus de verwachte sterfte in de betreffende periode o.b.v. historische getallen.