Kritiek op het Gupta-rapport weerlegd

nieuwscheckers.nl heeft het Gupta-rapport: Het koekoeksjong dat COVID heet ge’nieuwschecked’. In het op 20 mei 2020 gepubliceerde Gupta-rapport wordt gesteld dat er met de corona-aanpak in de zorg meer levensjaren verloren zijn gegaan dan er gewonnen zijn (zelfs 10x zoveel). Gupta Strategists is een onafhankelijk adviesbureau voor organisaties in de zorgsector, in binnen- en buitenland. 

Conclusie van de nieuwscheck

“Hoewel het opschorten van de reguliere ziekenhuiszorg tijdens de COVID-crisis zeker voor verloren levensjaren heeft gezorgd, is de omvang van dat probleem nog moeilijk te kwantificeren. De conclusies van Gupta Strategists zijn gebaseerd op aannames waar veel vraagtekens bij te zetten zijn. Het is daarom onbewezen dat voor elk gezond levensjaar dat COVID-zorg in ziekenhuizen heeft opgeleverd, er tien levensjaren verloren zijn gegaan door het opschorten van reguliere ziekenhuiszorg.” Hier de link naar de volledige ‘nieuwscheck’

Enith Vlooswijk, Nieuwscheckers.nl en wetenschapsjournalist. In een eerder artikel achtte zij het verband tussen luchtvochtigheid en corona-besmettingsgevaar “onbewezen”.

Pepijn van Erp (van kloptdatwel.nl, een van mijn favoriete websites) zegt dat er heel wat op het rapport is af te dingen en verwees naar de nieuwscheckers-link. Dat begrijp ik niet helemaal als de nieuwscheckers in hun conclusie zelfs bevestigen dat “het opschorten van de reguliere ziekenhuiszorg tijdens de COVID-crisis zeker voor verloren levensjaren heeft gezorgd“.

We zijn het eens: aanpak Corona heeft averechts gewerkt

We zijn het er dus eigenlijk over eens dat de aanpak averechts heeft gewerkt op de volksgezondheid en zelfs als je alleen al naar de verloren levensjaren kijkt. Er wordt dus puur gebekvecht over de exacte aantallen, die niemand heeft gemeten, geforecast, geëvalueerd of zelfs maar geschat. Sterker nog, ook de productie- en kostencijfers waarmee wordt gewerkt zijn kennelijk niet bekend bij veel zorgverleners. Toch is er ‘beleid’ gemaakt.

Logisch dat van Erp de kritiek mild noemt: ze hebben ook niks substantieels in te brengen, behalve een teneur van “daar schrikken we van, dat lijkt ons dus niet te kloppen maar we weten het niet”. Plus wat andere inschattingen waarmee ze tot wat lagere schattingen komen. Dat is inderdaad ‘afdingen’, geneuzel in de marge op dit moment. We zijn nu nog in het stadium dat we proberen te bepalen of de aanpak doelmatig is of niet. “Flatten the curve” is weliswaar voorbij maar we zitten immers nog steeds in hetzelfde “1,5 meter regime”, een vuistregel uit de dertiger jaren die ooit in een boek terecht is gekomen en daaraan kennelijk bewijskracht ontleent.

Kenmerkende kritiekpunten op het Gupta-rapport

Enkele veelzeggende citaten uit het verslag van de nieuwscheckers, die ook te rade gaan bij zorgverleners en medische hoogleraren:

“Hij denkt dat artsen over het algemeen goed zullen hebben nagedacht over de keuze om een behandeling wel of niet door te laten gaan.”

Over Matthijs Versteegh, directeur van het Institute for Medical Technology Assessment 

Dat mag hij denken en dat is dus niet meer dan een aanname. Bovendien: ook goed nadenken betekent niet altijd dat het maatschappelijk belang wordt meegenomen, noch de invloed op de algemene Volksgezondheid. Voor een arts staat het belang van de patiënt voorop. Ook kunnen er behandelingen niet zijn doorgegaan omdat patiënten zich gewoon niet hebben gemeld, niet zijn doorverwezen of gewoon niet zijn op komen dagen.

“Ze veronderstellen ook dat die zorg in de toekomst niet wordt ingehaald. Dat is nogal wat.”

Matthijs Versteegh, directeur van het Institute for Medical Technology Assessment 

Ja, dat is zeker wat. Er komt verder geen argumentatie. Dus? Noem je dat zinnige kritiek?

“De meest urgente zorg heeft wél plaatsgevonden. Ook het aantal operaties en opnames bij oncologie is minder hard gedaald dan bij andere vormen van zorg het geval is, aldus het IKNL.”

Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) 

OK, dus de iets minder urgente zorg is vervallen. Over welke aantallen hebben we het, moet ik daarvoor dat rapport gaan lezen? En kennelijk is het bij niet-oncologische aandoeningen minder gunstig verlopen, daar zijn operaties en opnames hard gedaald. (Hart- en vaat? Neurologisch? Gastro-entologisch? Dat is toch wel uit te rekenen?)

“Om negatieve gevolgen voor de gezondheid te voorkomen, zal de achterstand wel ingehaald moeten worden.”

Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) 

Als urgente gevallen ingehaald kunnen worden hebben we het dus niet over urgente gevallen. Wie denkt dat je urgente zorg later kunt inhalen, kan nog zo ‘goed nadenken’ maar dan vrees ik toch voor gebrekkige afwegingen.

“De veronderstelling dat 11.500 euro aan ziekenhuiszorg een extra gezond levensjaar oplevert, lijkt niet erg gegrond op bewijs.”

Anne Stiggelbout, hoogleraar Medische Besliskunde van de Universiteit Leiden

Bewijs? Ongelooflijk dat zij denk dat je dat moet bewijzen. De normen zijn bekend bij iedereen die globaal moet calculeren in een ziekenhuis. Artsen hebben daar misschien niet altijd een idee van, die moeten gewoon doen wat voor een patiënt nodig is. Vraag zoiets dan liever aan de zorgverzekeraars als je het niet weet. Bij Zorginstituut Nederland weten ze het ook maar die bijten de hand niet die hun voedt. Dat geldt trouwens ook voor ziekenhuisbesturen. Die weten ook hoe het begrotingstechnisch zit maar die zul je niet horen. Dat is eigenlijk al veelzeggend: als ze zouden kunnen voorrekenen dat het allemaal effectief is, waarom doen ze dat dan niet?

“Dit rapport gaat ervan uit dat het missen van al die zorg slecht is. Ik denk absoluut niet dat dit zo is.”

Anne Stiggelbout, hoogleraar Medische Besliskunde van de Universiteit Leiden

Zo lust ik er nog wel een. Het maakt allemaal toch niet uit, zorg of niet, waar maakt iedereen zich zo druk over…

“Verder betwijfelt Stiggelbout dat de drie ziekenhuizen uit het rapport representatieve cijfers laten zien. ‘Die percentages zijn erg negatief, het zorgt voor een gigantisch negatieve inschatting van het verlies aan zorg.’”

Ja dat klopt ook. Maar omdat de cijfers zo negatief zijn, zouden ze niet kloppen? Is dat een valide argument?

“Het productieverlies zou ook 10 of 15 procent kunnen zijn, we hebben geen idee.”

Hans Severens, hoogleraar Evaluatie in de Zorg

Ik zou zeggen: lees het Gupta-rapport en ga zelf eens cijferen. Iedereen verschuilt zich achter “we hebben geen idee”. Maar intussen wel de samenleving naar de knoppen helpen. Het grote probleem is dat alles wat door het RIVM in gang is gezet aanvankelijk misschien terecht was; in elk geval niet verwijtbaar gezien de angst en paniek, dat alles blijft nu gehandhaafd onder het motto “we hebben geen idee”. Er zijn ook geen tekenen dat men zich überhaupt een idee heeft proberen te vormen.

“het antwoord berust op aannames die ook een eenvoudige toets der kritiek niet doorstaan.”

Matthijs Versteegh, directeur van het Institute for Medical Technology Assessment

Welke toets dan? Tot dusver alleen de kennelijke misvattingen van de ‘kritische’ geïnterviewden. In het commentaar komen ze niet verder dan hun eigen ongefundeerde aannames. De enige rode draad: onwetendheid.

“Het is daarom onbewezen dat voor elk gezond levensjaar dat COVID-zorg in ziekenhuizen heeft opgeleverd, er tien levensjaren verloren zijn gegaan door het opschorten van reguliere ziekenhuiszorg.”

NIEUWSCHECKERS – De factcheckers van Universiteit Leiden

Daar ga ik probleemloos in mee, ‘bewijzen’ is iets heel anders. Maar een factor 2 of 3 hoger of lager is helemaal niet onwaarschijnlijk en zelfs best aannemelijk. Per saldo hoe dan ook een uitermate verliesgevende operatie. Dat blijft onacceptabel, vooral omdat niemand ook maar één moment tussentijds heeft geëvalueerd.

Artsen zijn er om voor een patiënt door het gaatje te gaan, ten koste van alles. Volksgezondheidsbeleid heeft andere doelen. Het RIVM is hierin zwaar tekortgeschoten: die horen de volksgezondheid te bewaken. Je moet wel een van héél erg goede huize komen om het verdubbelen van sterftecijfers te kunnen rechtvaardigen in termen van volksgezondheid.

Dus om nou te gaan zeuren over die factor 10 op basis van gepeuter aan cijfers… dat lijkt een leuk project voor een groepje studenten maar Enith Vlaaswijk, de freelance journalist die het artikel heeft geschreven, heeft zich er met een Jantje van Leiden van afgemaakt.

Tot zover de zorg. Dan de volksgezondheid.

Neem daarbij nog dat dit rapport zich uitsluitend richt op de Zorg. Zorg is slechts een onderdeel van de Volksgezondheid. Miljoenen Nederlanders zijn er slechter aan toe: psychisch, sociaal en financieel, bepalende factoren voor de volksgzondheid. Tel dat er nog maar eens bij op, dat gaat hard. Voorbeeldje: als 10 miljoen Nederlanders gemiddeld 1 dag korter leven door alle misère en stress ben je zomaar nog eens 27.000 QALY’s kwijt. Inderdaad: dat is kort door de bocht maar het geeft wel een gevoel voor de effecten.

Verder zal de toekomstige economische situatie ook danig in de budgetten gaan knijpen. Sommigen denken dat dat de komende 5 of 10 jaar het geval zal zijn. Het lijkt mij sterk dat dit de zorg niet gaat raken en dat gaat niet helpen in termen van QALY’s. Dan ga ik er vanuit dat lagere zorgbudgetten leiden tot minder en/of slechtere zorg. Als dat geen additioneel negatief effect heeft op de volksgezondheid, dan zit er iets behoorlijk scheef.

Tot zover de zorg. Dan de economie en de sociale onrust.

Je kunt wel bezig blijven maar ik stop ermee. Thuissituaties, leerachterstanden, stagneren van mentale en sociale ontwikkeling, invoering controlemaatschappij, ga maar door. De zorg zou toch wel een flink aantal levens moeten hebben gered, of op zijn minst quitte gespeeld moeten hebben, om de hele desastreuze optelsom hierboven enigszins te bezweren. Dat is niet gebeurd en dat was begin april al duidelijk.