Bijgewerkt recenter artikel: https://virusvaria.nl/300-wetenschappers-verklaren-zich-solidair-met-onwetenschappelijk-handelen-niet-corrupt-wel-gecorrumpeerd/
Op 31 mei 2021 vond er een verbazingwekkend event plaats: De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen reikte haar erepenning uit aan iemand die de richtlijnen voor wetenschappelijke integriteit niet kent danwel systematisch veronachtzaamt. Deze richtlijnen zijn nota bene opgesteld door de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen in samenwerking met diverse andere instituten. De KNAW onderschrijft nadrukkelijk de Nederlandse Gedragscode voor Wetenschappelijke Integriteit 2018 en mag als hoeder ervan worden beschouwd.
De (medische) academische wereld permitteert zich in deze crisistijd veel fouten en dat brengt de wetenschap in diskrediet. Het laatste baken, de laatste objectieve bril op de wereld (het blijft natuurlijk altijd een bril) raken we zo kwijt.
Maar wat is dat dan, die Wetenschappelijke Integriteit? Ik heb de PDF van het KNAW er eens op doorgebladerd want die erepenning kon ik met mijn semesters wetenschapsfilosofie -in een grijs verleden- niet plaatsen. Ik licht de kernpunten eruit; het is niet nodig om elke paragraaf minutieus te bespreken. Ik nodig je uit om voor jezelf eens na te gaan of het rivm zo voorbeeldig is geweest als het KNAW doet voorkomen met het toewijzen van de erepenning aan rivm-directeur van Dissel. Dan kun je in de ‘Bedenkingen” openklappers kijken wat ik er zelf van vind.
De vijf leidende principes van wetenschappelijke integriteit
De gedragscode is gebouwd op de kernwaarden:
- Eerlijkheid
- Zorgvuldigheid
- Transparantie
- Onafhankelijkheid
- Verantwoordelijkheid
1. Eerlijkheid
“…dat men geen ongefundeerde claims doet, dat men over het onderzoeksproces correct rapporteert, dat men data of bronnen niet verzint of vervalst, dat men alternatieve visies en tegenargumenten serieus neemt, dat men open is over onzekerheidsmarges, en dat men resultaten niet gunstiger dan wel ongunstiger voorstelt dan ze zijn.”
Bedenkingen bij Eerlijkheid
- De claims dat handen wassen, anderhalve meter afstand (en mondkapjes, al komt dat laatste niet zozeer uit de rivm-koker) werken tegen de epidemische verspreiding van respiratoire ziektes zijn al decennia ongefundeerde basisprincipes.
- Bronnen worden gefabriceerd aan de hand van obscure modellen. Niet elk model geeft automatisch een eerlijk beeld.
- Alternatieve visies en tegenargumenten worden geridiculiseerd en gedeclasseerd op basis van vermeende autoriteit. Zelfs collega-kennisinstituten worden genegeerd door het rivm.
- Inventarisaties van de realiteit en gebeurtenissen in de nabije toekomst worden bij herhaling -zelfs systematisch- ongunstiger voorgesteld dan ze in werkelijkheid zijn of later blijken te zijn.
- En zeg eens eerlijk: is een vaccin werkelijk het enige wat helpt tegen Covid?
2. Zorgvuldigheid
“…optimale precisie bij ontwerp, uitvoering, verslaglegging en disseminatie van onderzoek.”
Bedenkingen bij Zorgvuldigheid
Alleen al de op en neer fladderende prognoses, het verwarren van besmettingen en positieve testen, het eerst vergeten en later: onderschatten van het seizoenseffect op virusoverdracht wekken niet de indruk van een grote precisie. Als dat de optimale zorgvuldigheid is waartoe rivm in staat is, is de vraag gerechtvaardigd hoe het ervoor staat met de overige Rijkskennisinstituten, die nu even in de wetenschappelijke schaduw staan van het geprezen rivm.
3. Transparantie
“Transparantie houdt onder andere in dat het voor anderen helder is op welke data men zich heeft gebaseerd, hoe deze zijn verkregen, welke resultaten men heeft bereikt en langs welke weg, en wat de rol van externe belanghebbenden is geweest.”
Bedenkingen bij Transparantie
- niet voldoen aan expliciete verzoeken tot openbaarmaking
- gerichte kamervragen niet beantwoorden
- vakgenoten negeren
- voorspellende modellen als black boxes achterhouden
- vooral data van externe belanghebbenden gebruiken
Het afschermen van data mag uitsluitend als dat voorafgaand aan het onderzoek al is aangegeven en gefiatteerd, bijvoorbeeld waar het gaat om privacy-gevoelige informatie. Dat is een uitzondering op de strikte verplichting tot transparantie. Deze transparantie wordt niet gehonoreerd. WOB-verzoeken worden zelfs gesaboteerd door Min. VWS.
In de Tweede Kamer is herhaaldelijk belangstelling getoond voor de achterliggende data en algoritmes. Het betreft hier weliswaar geen officieel aangevraagd integriteitsonderzoek maar het zijn wel degelijk vragen die de integriteit kunnen betreffen en alleen al daarom duidelijk beantwoord hadden moeten worden om elke ongewenste schijn te vermijden.
4. Onafhankelijkheid
“…zich niet laat leiden door buiten-wetenschappelijke overwegingen (bijvoorbeeld overwegingen van commerciële of politieke aard). Aldus geformuleerd omvat onafhankelijkheid ook onpartijdigheid.”
Bedenkingen bij Onafhankelijkheid
Belangen in testlabs, in teststraten, co-auteurschap van aanbevolen wereldwijd toe te passen protocollen, adviesfuncties bij farmaceuten en commissariaten zetten vraagtekens bij de onpartijdigheid van de adviezen die de overheid krijgt. Het rivm (en het door haar samengestelde OMT) is vanzelfsprekend afhankelijk van de geldstroom van de overheid. Het is dan ook niet ondenkbaar dat een overheidsnarratief gewicht in de schaal legt bij de totstandkoming van adviezen. In de geschiedenis zijn hier eerdere voorbeelden van te vinden. We hebben ook al gezien hoe furieus minister De Jonge reageert bij al teveel twijfel of nieuwsgierigheid naar de besluitvorming van het rivm.
5. Verantwoordelijkheid
“Verantwoordelijkheid houdt onder andere in dat men zich rekenschap geeft van het feit dat men als onderzoeker niet in isolement opereert, en daarom binnen de grenzen van het redelijke rekening houdt met de legitieme belangen van bij het onderzoek betrokken personen en dieren, van eventuele opdrachtgevers en financiers, en van de omgeving.”
Bedenkingen bij Verantwoordelijkheid
De ‘omgeving’ is bij een veronderstelde pandemie nagenoeg onbegrensd. Bij maatregelen die aan de bevolking worden opgelegd is de hele bevolking betrokkene. Het is niet duidelijk in hoeverre bij het onderzoek naar effectieve maatregelen rekening is gehouden met de bevolking en de effecten op de volksgezondheid, noch met bijvoorbeeld effecten op de derde wereld om maar een dwarsstraat te noemen. Die afwegingen zijn stelselmatig op ‘de politiek’ afgeschoven. De rampscenario’s die van alle kanten werden voorspeld, effectevaluaties en berekeningen, zelfs vóóraf door ambtenaren van VWS – die had rivm toch ook moeten kunnen bedenken of op zijn minst in overweging moeten nemen. In elk geval na de eerste schrik, vanaf april/mei 2020.
Verderop in het document staan nog andere definities en opvattingen waartegen -in elk geval blijkens de publiekscommunicatie- gezondigd is.
Nalatigheid?
“Bij grove nalatigheid is slordige wetenschap (‘sloppy science’, ‘questionable research practices’) meer dan zomaar een fout of onzorgvuldigheid, maar een kwestie die ook de integriteit van de wetenschapsbeoefening raakt.”
KNAW, Nederlandse Gedragscode voor Wetenschappelijke Integriteit, 2018
Bedenkingen bij Nalatigheid
Het is een feit dat al sinds maart 2020 schijnveiligheid wordt gepropageerd met het mantra “handen stuk wassen en anderhalve meter afstand houden”. Het rivm heeft nagelaten deze sociaal ingrijpende verordonneringen te onderbouwen of falsifiëren toen daar vraagtekens bij werden gezet. De effectiviteit van lockdowns is op zijn zachtst gezegd discutabel (zie de eerder genoemde rapportage van het ministerie van VWS, het Gupta-rapport en de video van Ivor Cummins), en lockdowns waren tot 2020 een absolute no go, sterk afgeraden door de WHO. Dat de maatregelen nauwelijks werken is niet ‘achteraf makkelijk gezegd’. Alerte wetenschappers wisten dit al veel eerder. Er zijn al in April 2020 veel wetenschappelijke tegenwerpingen tegen de rivm-adviezen. Zeg maar vanaf het moment dat het KNMI naar eigen zeggen begon aan te kloppen bij het rivm dat er iets toch echt niet correct was in de basis-aannames van de maatregelen. Zij kregen geen gehoor. Al dat uitsluiten van nieuwe, mogelijk behulpzame informatie en wetenschappelijke inzichten is zeer, zeer nalatig.
Veel gehoorde excuses zijn: “Je zult maar in die positie zijn en adviezen moeten geven” – “Maak jij nooit fouten” – “Ja dat hebben ze niet vermeld maar ze hebben wel meer niet vermeld, je kunt niet alles vermelden” – “Ze kunnen toch niet naar de eerste de beste dansleraar luisteren?” – “Mensen die kritiek hebben begrijpen niks van wetenschap” – “Maurice zijn voorspellingen komen nooit uit, terecht dat ze die aan de kant schuiven” – “Ze noemen ventilatie heus wel hoor, ze maken mensen heus niet ziek door de verkeerde bescherming te adviseren” – “Ja voorspellingen zitten er nu eenmaal wel eens naast.” – “Een factor 40 ernaast? Waar haal je dát vandaan, dat is helemaal niet gezegd bij Op1” – “Het is wel een instituut hè! Dat is niet zomaar wat!” etc. etc.
Zorgplichten
Onder het kopje “Zorgplicht” onder meer de volgende passage:
“De instelling zorgt ervoor dat onderzoekers kunnen werken in een veilige, inclusieve en open omgeving, waarin zij zich verantwoordelijk en aanspreekbaar voelen, dilemma’s kunnen delen en gemaakte fouten kunnen bespreken zonder bang te hoeven zijn voor de consequenties (‘blame-free reporting’).”
KNAW, Nederlandse Gedragscode voor Wetenschappelijke Integriteit, 2018
Bedenkingen bij Zorgplicht
Schending van de wetenschappelijke integriteit, bedenkelijk gedrag of lichte tekortkoming
“In ernstige gevallen leidt niet-naleven van één of meer normen tot schending van de wetenschappelijke integriteit: door de onderzoeker en, voor zover van toepassing, door de begeleider, projectleider, onderzoeksdirecteur of leidinggevende die tot dat nietnaleven heeft aangezet.”
KNAW, Nederlandse Gedragscode voor Wetenschappelijke Integriteit, 2018
De duidelijkste voorbeelden van schending van de wetenschappelijke integriteit zijn: fabriceren, vervalsen of plagiaat. Fabriceren is het verzinnen van data of onderzoeksresultaten en er verslag van doen alsof ze echt zijn (norm 19 uit hoofdstuk 3). Vervalsen is het manipuleren van onderzoeksmateriaal, apparatuur of processen om datagegevens of onderzoeksresultaten zonder rechtvaardiging te wijzigen, achter te houden of te verwijderen (norm 21). Plagiaat is het gebruik zonder passende erkenning van ideeën, werkwijzen, resultaten of teksten van een ander.
Bedenkingen bij fabriceren, vervalsen en plagiaat
- Modellen fabriceren data, dat is het hele idee van modellen. Naar de gebruikte algoritmes is vaak gevraagd. Het lijkt erop dat essentiële factoren als seizoen en luchtvochtigheid nooit zijn meegenomen (tot enkele weken geleden vermoedelijk, maar ook dat is gissen). Dit heeft geleid tot fabricage van foute beleidsbepalende data.
- De data uit de modellen zijn desondanks “echt” genoeg gepresenteerd om iedereen angst aan te jagen. Orson Welles ‘War of the Worlds’ was er niets bij. De bevolking moest immers duidelijk worden gemaakt dat ze zich echt aan de richtlijnen moesten houden. Toch zou juist dat duidelijk maken een taak van de politiek moeten zijn, niet van de wetenschappers.
Aan diverse grafieken werden uit de lucht gegrepen angstscenario’s opgehangen, met voorspellingen die evident verkeerd waren in de ogen van andere wetenschappers – en dat achteraf ook bleken te zijn. Grafieken worden met terugwerkende kracht aangepast inclusief de eerder geprognotiseerde marges. - Plagiaat is het niet crediteren van schatplichtigheid. Er zijn in Nederland twee belangrijke voorgangers in het begrip van aerosolen (Maurice De Hond en in mindere mate Willem Engel). Bij de voortschrijdende inzichten van het rivm worden zij nooit als bronvermelding genoemd of tenminste bedankt voor hun signaalfunctie. Dat zou passende erkenning zijn. Ondanks dat paragraafjes over ventilatie en aerosolen schoorvoetend hier en daar worden ingevoegd zijn de maatregelen een jaar na dato nog nagenoeg ongewijzigd. Nog altijd zijn de inzichten rond ventilatie en aerosolen, kennis van ‘buiten’, op zeer onwetenschappelijk wijze, ondergeschikt aan het rivm-dogma©
Onverwachte reikwijdte
De hele gedragscode gaat ervan uit dat een onderzoeker of onderzoeksgroep, misschien een onderzoeksleider zich niet houdt aan de code. Geen moment wordt er rekening mee gehouden dat een compleet instituut in een kokervisie zit met een angstbeeld dat wordt geacht het schenden van wetenschappelijke integriteit te rechtvaardigen. Dan werkt een interne klokkenluidersprocedure natuurlijk ook niet want ook hierover voert het instellingsbestuur de regie.
“Als wordt verondersteld dat de wetenschappelijke integriteit is geschonden, kan hierover een klacht worden ingediend bij een door de instelling daartoe aangewezen commissie of functionaris. De instelling zorgt voor een zorgvuldige en eerlijke procedure voor de behandeling van die klachten en de daarop volgende besluitvorming. Deze procedure wordt ook gevolgd als het instellingsbestuur zelf, los van een klacht, een onderzoek naar mogelijke schending van de wetenschappelijke integriteit geboden acht.”
KNAW, Nederlandse Gedragscode voor Wetenschappelijke Integriteit, 2018
Het rivm is zo gesloten als een oester en communiceert bij voorkeur met ja-knikkers. Kritische geluiden worden geweerd – en deze gedragscode is tevens leidend voor de media. Wordt er ten einde raad toevlucht gezocht bij de rechterlijke macht, dan duurt zo’n juridische procedure meestal lang genoeg om een spoedwet in het leven te roepen of aan te passen die het eventuele juridische gat rond een maatregel weer dicht. Een hermetisch bolwerk.
Het is allemaal systeemproblematiek. Fouten maken mag maar de correctiemechanismen deugen niet want ze falen de een na de ander: Handhaving van wetenschappelijke integriteit, de controlerende taak van de Tweede Kamer, kritische en lastige media. En misschien de rechterlijke macht ook wel. Ik wilde deze feestelijke gelegenheid, de uitreiking van de Erepenning door de KNAW aan Jaap van Dissel, niet zomaar voorbij laten gaan zonder dit nogmaals aan te stippen.
De KNAW is verantwoordelijk voor tien nationale onderzoeksinstituten en drie instituten die infrastructuur bieden voor onderzoek. Ze zijn werkzaam op het terrein van de geesteswetenschappen, de sociale wetenschappen en de levenswetenschappen. Het rivm zit niet bij die tien. Het geeft te denken hoe de verantwoordelijkheid voor die 10 instituten wordt opgevat, als de nietsontziende halsstarrigheid van Jaap van Dissel op deze manier wordt gevierd. Een verantwoordelijke wassen neus.
[addendum 26 oktober 2021:]
Heeft het rivm dan geen Toezichthouder? Jazeker wel. Voorgedragen door – jawel het KNAW en ministerie van VWS. Hoe kan dat nou toezichthouden op elkaar, als ze allemaal hetzelfde belang dienen, waarom zit alles zo verstrengeld in elkaar? Ze geven elkaar nota bene prijzen! Hoezo onafhankelijk? Het heeft iets schaamteloos. Het dedain is moedeloosmakend.
Jaap van Dissel, lid van KNAW dat leden voor de Commissie van Toezicht van het rivm voordraagt
OMT-lid Marion Koopmans, lid van KNAW dat leden voor de Commissie van Toezicht van het rivm voordraagt
OMT-lid Menno de Jong, lid van KNAW dat leden voor de Commissie van Toezicht van het rivm voordraagt
Zou het zin hebben om een klacht in te dienen bij het LOWI?
Toch eens vragen.
From: anton@antcommunications.nl <anton@antcommunications.nl>
Sent: zaterdag 15 januari 2022 16:55
To: Secretariaat LOWI <secretariaat@lowi.nl>
Subject: Algemene vragen over Wetenschappelijke Integriteit
L.S.,
Kunt u mij verwijzen naar documentatie waaruit ik kan begrijpen dat de wetenschappelijke integriteit van diverse instituten niet in het geding is geweest tijdens de coronacrisis? Misschien heeft u er wel (ongemerkt) actie op ondernomen of misschien kunt u zonder ‘klacht’ niet in actie komen, in dat geval verneem ik dat graag.
Ik zou bijvoorbeeld graag willen weten of, als een wetenschappelijk instituut evident richtlijnen schendt, daar dan repercussies aan zijn verbonden? Wordt er ‘gehandhaafd’ en wat gebeurt er als de handhaver verstrengeld is met de overtreder? Wat als een ministerie en ‘haar’ kennisinstituten die richtlijnen schenden uit naam van de ‘wetenschap’?
U begrijpt vast al waar dit heengaat. Mijn zorgen heb ik op 31 mei vorig jaar verwoord in een blog-artikel: https://virusvaria.nl/knaw/
Dit e-mailtje zal als formele klacht niet ontvankelijk zijn en is ook niet als zodanig bedoeld. De (wat ik zie als) schendingen van de wetenschappelijke integriteit hebben echter catastrofale gevolgen gehad voor de samenleving en voor de statuur van wetenschap in het bijzonder. Mij lijkt dat u dat ook aan het hart moet gaan; het raakt toch de kern van waarvoor uw Stichting bedoeld is. Het lijkt mij hoogst noodzakelijk dat het toezicht op W.I. beter wordt geregeld en gemonitord.
Hopelijk wilt u hierover ook eens uw gedachten laten gaan. Ik hoor graag van u.
Met vriendelijke groet,
Drs. A.E.J.C. Theunissen
Van: Secretariaat LOWI <secretariaat@lowi.nl>
Verzonden: donderdag 27 januari 2022 12:57
Aan: ‘anton@antcommunications.nl’ <anton@antcommunications.nl>
CC: Secretariaat LOWI <secretariaat@lowi.nl>; Judith Zweistra <judith.zweistra@lowi.nl>
Onderwerp: RE: Algemene vragen over Wetenschappelijke Integriteit
Geachte heer Theunissen,
Hierbij bevestig ik de ontvangst van uw e-mail van 15 januari jl.
Ik begrijp dat u vragen heeft over de wetenschappelijke integriteit bij instituten tijdens de Corona-crisis.
Zoals u zelf ook al aanstipt in uw mail, is de adviescommissie LOWI inderdaad niet bevoegd om op eigen initiatief te adviseren of onderzoek te verrichten. Slechts op verzoek van een partij in een concrete klachtenprocedure brengt het LOWI advies uit over wetenschappelijke integriteit. Een instellingsbestuur geeft vervolgens een definitief oordeel over de vraag of een wetenschapper de wetenschappelijke integriteit heeft geschonden of niet.
Het LOWI kan dan ook geen antwoord op uw vragen geven.
Ik vertrouw erop u hiermee voldoende geïnformeerd te hebben.
Met vriendelijke groet,
Judith Zweistra
ambtelijk secretaris LOWI
Landelijk Orgaan Wetenschappelijke Integriteit (LOWI)
Het Trippenhuis
Postbus 19121
1000 GC Amsterdam
www.lowi.nl
Van: anton@antcommunications.nl <anton@antcommunications.nl>
Verzonden: donderdag 27 januari 2022 14:57
Aan: ‘Secretariaat LOWI’ <secretariaat@lowi.nl>
Onderwerp: RE: Algemene vragen over Wetenschappelijke Integriteit
Geachte mevrouw Zwelstra,
Hartelijk dank voor uw antwoord. Ik had dit antwoord inderdaad al een beetje verwacht. Ik hoopte tegen beter weten in op een moreel kompas.
U zult misschien begrijpen dat ik er geen gat in zie om bij het rivm of bij het ministerie van VWS een klacht in te dienen. Zelfs WOB-verzoeken, kamervragen en gerechtelijke uitspraken worden door deze instituten genegeerd. Ook dat wordt alom geaccepteerd dus het lijkt mij een kansloze actie.
Het is niet anders.
Met vriendelijke groet,
Anton Theunissen
Virusvaria.nl
0 reacties
Trackbacks/Pingbacks