Zeer gewaardeerd en niet minder kritisch Virusvaria-lezer Jan van der Zanden wilde graag de 5-jaars cohorten per 100K zien. De Normsterfte leverde vraagtekens op, die we verderop in het artikel beantwoorden. Wij presenteren de normsterfte als baseline om het zo eenduidig en eenvoudig mogelijk te houden, met de noodzakelijke aansluiting tot de grafieken van onze overheid en instituten. Maar inderdaad: er gaan bij elke samenvoeging details verloren. Die details kunnen ook interessant zijn. Bij een samenvoeging van 5-jaars cohorten gebeurt dat natuurlijk ook, tot op zekere hoogte, maar veel minder dan bij cohorten als 0-64, 65-79, 80+. Dat er meer te zien is in 5-jaars cohorten blijkt uit deze grafieken. Een categorie 0-30 of 0-40 zou ook niet misstaan, Maar kijk zelf maar.
Bij de grafieken:
- In elke grafiek is het rechter deel getint, beginnend bij 2021. 2020 is dus steeds het laatste jaar in het witte deel.
- In eerste open uitklapper staan 21 grafieken beginnend bij 2010, daaronder een uitklapper vanaf 1980 voor wie verder terug wil kijken.
- Elk cohort heeft zijn eigen grafiek. Gecombineerde grafieken met meer cohortlijnen zijn moeilijker vergelijkbaar vanwege de schaalverschillen in de cijfers.
- De minimum en maximum waarden van de Y-as zijn nu steeds afgestemd op de laagste en hoogste waardes die in de grafiek worden getoond.
- Bedenk bij deze grafieken dat er in de jongere regionen véél minder overlijdens zijn dan in de oudere. Dat betekent ook: grotere verschillen, af en toe een vreemde piek (of dal) en veel minder van invloed op de totale oversterfte. Als we totaliseren houden we rekening met de grootte van de leeftijdsgroepen. Dat gebeurt met 1-jaars ‘cohorten’, die weer zijn samengesteld uit weekmetingen die worden samengevoegd tot maandmetingen.
- Omdat Jan uitdrukkelijk geen ‘modellering’ wilde zien, hebben we geen trendlijnen of baselines toegevoegd. Dat is immers de enige modellering in de Normsterfte: de baseline die wordt gebruikt bij het berekenen van oversterfte.
Opdracht: imaginaire baselines
De opdracht is: bedenk zelf een trendlijn vanaf een jaar naar keuze, tussen 1980 tot en met 2019 (mag ook een kromme zijn (dat is zelfs verplicht bij een langere referentietermijn), en trek die vervolgens in gedachten door in het getinte vlak.
Have fun maar weer.
2010-2024 – Sterfte NL: Grafieken per 100K, 5-j cohorten
1980-2024 – Grafieken per 100K, 5-j cohorten
2019 als referentiejaar – of niet?
Tegelijkertijd zie je in de groene band een grote, globale golfbeweging. We halen er een groene marker overheen. Dan zoomen we in op 1950-2024.
We gaan even op de KISS manier werken. Dat wil zeggen: alleen met de ‘Crude’ sterfte per 100K observaties, en dan lineaire trendlijnen doortrekken met verschillende referentieperiodes. Daarna leggen we uit waarom dat geen correct beeld geeft.
In de grafiek hieronder is het bezwaar van “2019 als laatste referentiejaar” (Bonne!) ook ter harte genomen. Dat hardnekkig bezwaar houdt in dat we de oversterfte te hoog zouden berekenen, omdat het grieploze 2019 het laatste referentiejaar is. Dit trekt de verwachting iets omlaag. (Zo zou je ook 2018 weg kunnen laten om het net een jaar was met een flinke griep, maar goed.) In de grafiek “trendlijnen t/m 2018” staan vier trendlijnen, alle vier met 2018 als laatste referentiejaar.
Alleen met de trendlijn van 2010-2018 komen we in de richting van 2024.
We zien ook hier, alle trendlijnpogingen ten spijt, dat een sterftestijging zoals die in 2020 en daarna in de laatste 70 jaar nooit is vertoond.
Wat doet de Normsterfte precies?
De bevolkingsopbouw is van grote invloed op de totale sterfte per 100K. ‘Meer tachtigers’ betekent voor de totale bevolking: ‘meer sterfte per 100K’. Het doortrekken van trendlijnen op basis van 2010-2019 (streepjeslijnen) gaat uit van de aanname dat de ontwikkelingen in bevolkingsopbouw en sterftekansen worden doorgezet. En dat terwijl de bevolkingsopbouw van 2020-2024 al bekend is! Het gebruik van de werkelijke bevolkingsopbouw geeft uiteraard een reëler beeld van de situatie.
Ook is te berekenen hoe die opbouw er in de jaren na 2024 uit zal gaan zien. Ruwweg: de zestigers van nu zijn de zeventigers over 10 jaar minus hun sterftekansen in die 10 jaar. Wat we nog niet weten is het aantal geboortes en migratie dus dat blijven in alle prognoses altijd onzekere factoren. De meest reële verwachting wordt weergegeven door de blauwe lijn: de Normsterfte.
Dit was weer een puist werk. Dus laat ons ook maar eens zeggen: help virusvaria.nl, steig.nl en sterftemonitor.nl de sites live en levendig te houden. Het kost klauwen met tijd.
Referenties
- 1Klinkt gek? ChatGPT legt hier uit
Ondanks dat ik waardeer dat jullie ook op andere zienswijzen reflecteren, is dit mijn inziens wel een kort door de bocht uitleg. Voornamelijk gebaseerd op ruwe sterfte per 100k, over ‘zeer’ lang tijdsbestek.
Ik zou zelf de 50-jaren niet zo snel betrekken in een prognose voor 2025.
Maar er zijn mijn inziens veel belangrijkere kant tekeningen te maken voor ‘normsterfte’ wat niet heel veel meer is dan alle 1 jaars man / vrouw cohorten bij elkaar op te tellen.
En waarom 2018 een veel minder grote uitschieter is in vergelijk met 2019.
Het punt van Bonne Klok zou je kunnen bevestigen of weerleggen door voort te borduren op cohorten van vijf jaar. Dat is helaas niet gedaan. De gele en grijze lijn zouden dan t.o.v. elkaar anders kunnen lopen.
Hoe dan Hans? Kun je dat laten zien?
Ik kan het z̩ker laten zien Рmaar ik kan hier geen plaatjes plakken. Dan maar een link naar Twitter: https://x.com/HansV_16/status/1981346520050860288
(De betreffende tweet is hieronder in de reply toegevoegd.)
Hans, ik heb de betreffende tweet hier toegevoegd. Je schrijft op X:
“Sterfte in NL per 100.000 personen, samengesteld uit vijfjaarsgroepen, totaal M/V. Verwachting op basis van regressie met startjaar 2010 en eindigend met 2018 óf 2019. Waarom dit verschil? 2019 was een jaar met lagere sterfte, dat trekt de verwachting voor latere jaren naar beneden.
Maar dat effect blijkt beperkt, ook zónder 2019 is er na 2019 altijd #oversterfte.”
De crux van het hele stuk is natuurlijk dat als je alle waarnemingen per groep van vijf jaar achter elkaar zet, je hersenen bij vele groepen al een trendbreuk zien.
Liggen alle punten bij de groepen op een denkbeeldige rechte lijn? Nee, na 2019 niet meer.
Of op een kromme lijn dan? Nee, ook niet.
Je hersenen toetsen de waarnemingen in een fractie van een seconde, zonder dat je het zelf doorhebt, al aan een heel simpel model voor de verwachte sterfte.
Dat klopt helemaal. En als je ziet dat sterfte weer terug is op niveau van 2019, of zelfs wat daar onder voor een aantal groepen, dan is de conclusie dat er geen oversterfte meer is.
Tenzij je een onwrikbaar vertrouwen hebt in de medische wetenschap, de zorg en de lifestyle van mensen dat hun sterfte in rap tempo door blijft dalen.
Ik heb dat vertrouwen absoluut niet.
Bij mannen van 45 – 54 jaar is dat 2019 niveau nog niet bereikt. Dus oversterfte.
Bij de rest is dat (nauwelijks) het geval: dus geen oversterfte meer. Was er wel in 2020 (wat nog te begrijpen en OK is), maar vooral in 2021 en 2022 bij de oudere categorieën, wat niet OK is.
Bij 90+ was de trend al stijgende, ik vermoed door vergrijzing, dus geleidelijk stijgende gemiddelde leeftijd in het cohort. Als je dat cohort zou opsplitsen in 5 x 1-jaar-cohorten, vermoed ik dat de sterftes er “netter†uit zien.
Jan, als je hier kijkt:
https://hansverwaart1.substack.com/p/de-verwachte-sterfte-bij-hart-en
Dan zal je zien dat heel duidelijk zal blijken dat op zeer hoge leeftijd geen structurele verbetering van de sterfte aan Hart- en Vaatziekten optreedt c.q. mogelijk is. Vooral bij mannen zie je tot hoge leeftijd tussen 2010-2019 juist wél veel verbetering met hoge R2-waarden, dus een sterke correlatie.
Eigenlijk doe jij hetzelfde als Anton, maar jij doet het wel transparanter, omdat je per cohort van 5 jaar de sterfte berekent en dan pas optelt. Prima.
Maar toch wel enkele kanttekeningen:
In de grafiek met 65-70 zie je dat de sterfte al weer ruim onder die van 2019 ligt. Maar omdat jij alleen rechte lijnen (lineaire regressie) in je model accepteert, komt er dan toch flinke oversterfte uit.
Maar: statistiek is er niet altijd om de werkelijkheid naar de toekomst te modelleren. Maar primair om die te beschrijven. Ik maak gewoon bezwaar tegen die lineaire regressie voor de toekomst. Want: je kunt gewoon niet onweerlegbaar volhouden dat de sterfte van 2020 tot bijv. 2030 in hetzelfde tempo zou moeten dalen als van 2010 – 2019 of desnoods iets minder ferm van 2015 – 2019. Dat is de crux. En daar ga jij net als Anton kennelijk wel van uit
Met Anton komt daar nog bij dat hij de boel op één hoop gooit met het begrip levensverwachting. Dan wordt het allemaal wel heel ondoorzichtig….
De werkelijkheid volgt niet jouw (of Anton’s) statistiek model [hoe wiskundig correct ook beschreven met de R-waarden], maar de werkelijkheid volgt wat er in de werkelijkheid gebeurt t.a.v. lifestyle, zorg etc. Daar lijken wij het onderling niet over eens te zijn.
Ik maak dus ernstig bezwaar tegen dit soort redeneringen: “De 10-jarige trendlijn kent een hoge R2, de 5-jarige een stuk lager, het lijkt dus dat de keuze om de 10-jaars reeks als verwachting te gebruiken hier goed uitpakt. De waarden van 2015 en 2019 maken dat een convex verloop ook tot de mogelijkheden behoort. Dat zou betekenen dat in het tweede deel van de beschouwde periode ruwweg de blauwe lijn wordt gevolgd, waardoor de oversterfte in 2022 en 2023 met resp. de helft en 65% wordt verkleind.â€
De sterfte in de toekomst volgt helemaal niet een of ander model van jou “het beste†en hoeft dat ook helemaal niet te doen. R1 is dus niet beter of slechter dan R2. Het volgt gewoon datgene wat qua gezondheid en zorg aanwezig is in de “echte” wereld. En als dat niet beter is dan in 2019, dan vlakt de curve gewoon (helemaal) af.
Ik herhaal: natuurlijk is het iets waarschijnlijker dat er nog wel enige daling na 2019 zou zijn als er toen “niks was gebeurdâ€. Maar het is niet een dogma. En dus kunnen CBS/RIVM dit op basis van evidence best stellen.
Wat ze niet kunnen stellen, en daar wijs jij ook terecht op, dat er in 2021 – 2023 geen oversterfte was. Toen was er geen Corona meer en de sterfte per 100.000 lag overduidelijk boven het niveau van 2019. Al vanaf de categorie mannen van 50+. Dat was dus echt goed mis! Dus volgens mij moet daar de focus op liggen. Want die strijd kunnen we volgens mij wel winnen. Die met die “normen” valt op basis van evidence niet te winnen.
Eens Jan! Een model is hoe hoe complex ook soms, een versimpelde weergave van de nog veel meer complexe werkelijkheid.
De teruggang in sterfte laat zich op korte termijn vrij goed beschrijven door lineaire regressie, meestal een dalende rechte lijn. Wat dan ook als een baseline kan worden gebruikt.
Maar we weten ook dat sterfte niet 0 kan worden, dus die dalende lijn, moet op een gegeven moment minder gaan dalen, moet dus convex worden.
In een ander blog op mijn substack heb ik meerdere curves met elkaar vergeleken voor Hart- en Vaatziekten: https://hansverwaart1.substack.com/p/nogmaals-sterfte-hart-en-vaatziekten
Daar heb ik ook concave of convexe curves meegenomen. Vooral op hogere leeftijden zien we soms (wel tijdelijk dan) concave curves.
In die grafieken heb ik ook de officiële CBS-verwachting geprojecteerd over deze doodsoorzaak. Anton is gelukkig al lang een volger van deze blogs, overigens heb ik gemerkt dat een lang blog op Twitter toch meer bekijks trekt.
@Hans, OK, dan zijn we het dus kennelijk eens.
Dan zijn wij het ook eens, Jan! Een lineaire regressielijn is voor de korte termijn (enkele jaren) inderdaad een bruikbare vuistregel. Op die lijn zul je dus weer ongeveer* terecht moeten komen. Dat is altijd gebeurd en zou ook nu moeten gebeuren. Het was ook de opdracht in het artikel: bedenk virtuele regressielijnen. Niet: kies een punt. Eén enkel punt is te weinig om een onderbouwde lijn te trekken, daarvoor heb je minimaal twee punten nodig.
*Dat die lijn licht afbuigt in de horizontale richting en dat demografische golfbewegingen dat dan weer verstoren, dat is een kwestie van fijnslijpen. Demografisch is er, nu de babyboom langzaam wegvalt, weinig bijzonders meer te verwachten in de komende decennia. Maar maak in gedachten gerust een lichte kromming in de regressielijn die je ziet t/m 2019. En als je toch benieuwd bent naar hoe het in een langetermijn trend past, daarvoor heb ik die tweede set grafieken gemaakt.
Voor de uitgebreide uitleg verwijs ik naar ResearchGate. Het draait voornamelijk om het meenemen van de schuivende bevolkingsopbouw en het niet klakkeloos meegaan in verhoogde sterftekansen. Met die lange termijn data heb ik willen voorkomen dat die als een konijn uit de hoge hoed zouden worden getrokken. Daarbij zie je een duidelijke, door bevolkingsopbouw gedreven golving. Belangrijke factor die niet mag ontbreken in prognoses.
Je schrijft “Een lineaire regressielijn is voor de korte termijn (enkele jaren) inderdaad een bruikbare vuistregel. Op die lijn zul je dus weer ongeveer* terecht moeten komen. Dat is altijd gebeurd en zou ook nu moeten gebeuren.”
Nee, nee, nee.
Je doet dan precies datgene, waar Ronald Meester bij zijn toelichting op zijn stikstof onderzoek in DNW, m.i. 100% terecht, fundamenteel bezwaar tegen maakt. En dat is: het makkelijkste c.q. meest voor de hand liggende c.q. minst ingewikkelde wiskundige model van toepassing verklaren op “De Werkelijkheid”.
Je kunt de toekomst in beginsel nooit met zekerheid voorspellen met een lineaire regressie lijn vanuit het verleden. Tenzij je hard kunt aantonen dat alle ter zake doende parameters zich in de toekomst zullen gedragen zoals in het verleden. En dat kun je in dit geval zeker niet.
Je kunt wel zeer plausibel maken, maar zelfs dat nog steeds niet bewijzen, dat een ooit behaalde laagste sterfte/100.000/leeftijdscategorie (in het algemeen in 2018 of 2019) ook na een fikse griep/Corona [in 2020] weer behaald zou moeten worden. En daarom stel ik de norm vooralsnog op dat cijfer. Nogmaals dat is conservatief, maar onweerlegbaar.
Jij bent een stuk optimistischer over de vooruitgang in lifestyle en zorg; maar reken er op dat je dan de wereld buiten onze bubbel buitengewoon moeilijk zult overtuigen.
De hamvraag is dan: wil je anderen overtuigen? of wil je je eigen gelijk van iets speculatiefs blijven verdedigen zonder extern succes?
Ik kies liever voor het eerste. Ik herhaal: niet omdat ik het fundamenteel met je speculatie oneens ben; want ik acht het ook best enigszins waarschijnlijk dat meer daling na 2018/2019 voor de hand ligt. Maar ik relaiseer me te goed, dat ik dat onmogelijk wetenschappelijk kan verdedigen. En door in die speculatieve norm te persisteren, mijn hele boodschap onderuit haal.
Complimenten voor deze basisdata!
Ik heb met name de grafieken van 2010 – 2024 nog eens goed bekeken.
Dan bevestigt dit hetgeen ik ook al uit de data van Bonne haalde:
1. tot 45 jaar gaat het alle kanten op en kun je m.i. nauwelijks spreken van oversterfte. Maar dalende tendensen zijn i.h.a. gestopt.
2. vanaf 50 jaar zie je met name bij de mannen vanaf 2020 (!) en dan vooral in 2021 + 2022 serieuze oversterfte. Dat is niet OK!
3. Vanaf 60 jaar is dat effect voor 2022 weer praktisch verdwenen. Maar voor 2020 en 2021 bepaald niet. Ook daar veel sterker bij de mannen dan bij de vrouwen.
4. Wat opvallend is, is dat hier alleen bij 65 – 74 in 2021 (vaccinatie jaar) het erger is dan 2020. In de andere cohorten is dat niet het geval.
5. Bij 90+ en 95+ is sprake van een stijgende tendens; ik veronderstel dat dat een effect is van vergrijzing, dus inhomogeniteit in die 5 jaars periode die intern verschuift. In 1-jaars cohorten zou dat er waarschijnlijk anders uit zien…..
De conclusie is praktisch identiek als in mijn vorige post bij het vorige artikel:
A. Vanaf 50 – 60 jaar (en ook al in 45-50 jaar enigszins) vooral bij de mannen oversterfte in 2021 en 2022.
B. Vanaf 60 jaar oversterfte in 2020 en 2021, bij mannen meer dan bij vrouwen.
C. De oversterfte is in grote lijnen toch wel verdwenen in 2024: de sterfte is in bijna alle cohorten weer op het niveau van voor 2020 of zelfs wat lager. De dalende trend is i.h.a. wel compleet gestopt. Maar tsja, kun je dan nog wel van oversterfte spreken?
Kortom: er zijn vooral in 2021 en 2022 harde signalen dat het flink mis was. Ik hoop dat nog boven water komt of dat al dan niet gekoppeld is aan vaccineren.
Vanaf 2024 vind ik de cijfers toch niet zo heel zorgelijk meer, ook al is de eerdere dalende tendens gestopt. Maar tsja, ga maar hard maken dat daling de norm zou moeten zijn…..
De laatste “verzamelgrafiek” geeft m.i. een pregnanter beeld van oversterfte in 2020, en met name 2021 en ook daarna dan de onderliggende detail grafieken suggereren. Dat is toch wel heel gek!! Is dit toch het gevolg van vertekening door een gehanteerd “model”? Of alleen optisch door de andere schaal?
M.i. moet je oversterfte analyse dus niet baseren op dit soort “cumulatieven”, maar op die verzameling van detail grafieken per 5-jaars-cohort.
Ook al lijkt oversterfte vanaf 2024 grotendeels weg, het blijft gelet op de duidelijke alarm signalen van 2021 en 2022 toch interessant en relevant om te onderzoeken of er toch niet een relatie is tussen vaccinatie en hogere sterfte. Ook nu nog.
Je zegt het goed: de oversterfte LIJKT grotendeels weg. Je moet echter niet alleen naar de output kijken, ook naar de input.
De situatie is zorgelijker dan je zo op het oog kunt inschatten, tenminste: als je de veranderende bevolkingsopbouw meeneemt. Het is nu ongeveer twee keer zo ernstig als het lijkt. Wij maken inderdaad hard dat de daling de norm zou moeten zijn, zie Researchgate. Je kunt het zelf narekenen, de bestanden zitten erbij.
Maar we kijken kennelijk ook anders naar de 100K grafieken. Ik zie ook al stijging bij 30+. En ik vind het wel degelijk bijzonder zorgelijk dat dalende tendenzen bij jongeren zijn gestopt op hetzelfde moment dat zich oversterfte aandient bij de ouderen. Dat laat je niet gewoon maar gebeuren in deze situatie.
We zitten nu al vijf (5!) jaar ononderbroken dik boven een op demografie (niet alleen op sterfte) gebaseerde baseline en omdat het zo op het oog wat minder lijkt geworden dan het in werkelijkheid is, zijn we gerustgesteld…? 40.000 doden later!?
Keulemans krijgt dan toch gelijk: Zo lang mensen niet massaal dood neervallen, kunnen we gewoon over tot de orde van de dag.
Ze vallen niet massaal dood neer maar wel heel regelmatig met de ziekte van “plotsâ€, ook zijn de zieke bekende Nederlanders en sporters minimaal verdubbeld (ook jonge mensen dus) en/of zijn hun ouders ziek of jong overleden. Het overgaan tot hun orde van de dag is onbegrijpelijk. Vaak wordt er nog wel een boek geschreven (ziektewinst). Dalende geboorte cijfers en dalende gezond geborenen zal straks ook invloed hebben. Het afzwakken van de gevolgen van de c-prikken zie je overal. In een praatprogramma van de nieuwe media zat een zeer kritische man met zeer veel verstand van zaken tegenover een 19 jarige jongen die 3 prikken in zijn lijf heeft waar zijn ouders mede verantwoordelijk voor zijn.Hoor ik die man ineens de gevolgen van de prikken afzwakken en de jongen een gezonde jongeman noemen… Vanaf nu zwak ik het niet meer af, dat beloof ik!
Wat bedoel je met “ook naar input kijken”?
Als ik een patroon zie, waarbij de sterfte zelfs weer onder het niveau ligt van 2019, dan vind ik het lastig vol te houden dat er nog sprake is van oversterfte.
Doorgaande (sterke) dalende tendens van sterfte is geen wet van Meden en Perzen. Jongeren gaan weer mee roken/vapen, ze bewegen minder, de hebben stress door woningnood, etc. etc. Allemaal factoren die de gezondheid niet bepaald positief beïnvloeden.
2021 en 2022 zijn echt super verdacht. En 2023 in de slipstream daarvan.
Bij de rest is dat m.i. niet uit de grafieken te halen. Dat neemt niet weg, dat bij goed onderzoek je tot de conclusie zou kunnen komen dat die niet-gedaalde-sterfte toch voornamelijk bij gevaccineerden zit. Dus ik pleit zeker voor dat onderzoek. Maar je kunt m.i. op basis van evidence puur uit de sterfte moeilijk beargumenteren dat er nog steeds oversterfte is. C.q. het is goed te verdedigen met dezelfde evidence dat de oversterfte vanaf 2024 zo goed als verdwenen is. Nogmaals, kijkend naar de detail grafieken.
Jouw “verzamelgrafiek” suggereert inderdaad iets heel anders. Maar daar zit dan ook een model onder wat voor discussie vatbaar is. En ik hecht toch echt meer waarde aan de interpretatie van de grafieken per jaarcohort, waar niets mee “geknoeid” is, maar die zuiver de sterfte per cohort per jaar laat zien. Volgens mij is dat “evidence”.
Daarom is m.i. verder strijden voor erkenning van dit type oversterfte vrij kansloos.
Heb jij een waterdicht betoog waarom jouw verzamelgrafiek sterkere evidence is dan de interpretatie per 5-jaars-cohort?
Met “input” bedoel ik dus dat in die cohortgrafieken de bevolkingsopbouw niet speelt. Als je het alleen zo wil bekijken, is er net zoveel oversterfte in een sterk vergrijsd land als in een land met een jonge bevolking. Maar dan ben je geïnteresseerd in sterftekansen, niet in oversterfte. Maar sterftekansen resulteren niet per se in hospitalisatie, IC-bezetting, uitvaarten en rouw; oversterfte wel. Dat is dus een probleem.
De grote (over)sterfte komt (gelukkig) niet bij de jongeren vandaan dus dat vapen en zo, dat gaan we misschien later nog merken.
De grote golfbeweging sinds 1960 heeft minder te maken met gezondheid dan met bevolkingsopbouw. Daarom is doorgaande daling inderdaad geen wet van Meden en Perzen, die is in belangrijke mate voorspelbaar. Ik laat dat nog wel zien. Die golfbeweging komt in elk geval niet door virussen of afgenomen sportschoolbezoek.
Als we nu pas onder het niveau van 2019 zitten, zijn we 5 jaar terug in de tijd gezet. Dat is heftig. Daar hadden we immers snel na Covid alweer moeten zitten. Je kijkt toch ook wel naar de dalende trends vóór 2019, niet alleen naar het datapunt 2019? Dat is wel een heel wankele referentie: de sterfte van 6 jaar geleden als referentie nemen en als we daaronder zitten, is het OK…?!
Inmiddels zouden we al veel verder onder 2019 moeten zitten, alle factoren combinerend. Kijk bijvoorbeeld naar de levensverwachting: als het herstel in dit tempo doorgaat, zitten we pas rond 2030 weer op schema. Dat is echt niet normaal.
Goed prognotiseren (vanaf 2020 dus), kan niet zonder de veranderende bevolkingsopbouw mee te nemen. Als je dat doet, zie je toch echt dat je nu minder sterfte zou moeten verwachten. Dat is de wijkende blauwe lijn. Reken het maar na, dit op het oog hand-waven is me wat te gemakkelijk. Maar ik snap ook dat je niet alle stukken op RG wil gaan bestuderen.
Het “2019 argument” is dus géén final evidence. In vrijwel elke leeftijdsgroep die gewicht heeft in de sterftecijfers stagneert of groeit de sterfte per 100K, waar die zou moeten dalen. Ik kom er nog wel op terug.
Ik hoop dat de BMRK ooit nog correcte deltavax-bestanden kan losforceren, dan zullen we zien dat dit verhaal klopt.
(Daarom krijgen ze ze nooit, zou ik ook kunnen zeggen. Verspilde energie dus. Maar ik ben voor tweesporen beleid!)
En met dat tweesporenbeleid is er wat hard te maken! Hard nodig! Ondertussen mogen mensen als Marjolein van Egmond met aannames in de mainstreammedia. “coroaprik als medicijn†en dan pas in de laatste zinnen zeggen dat de “resultaten†ook kunnen komen doordat de hele zieke mensen meetelden bij de ongevaccineerden (of al overleden waren in die 100 dagen tussen prik en onderzoek? En hoeveel hebben er (terugkerende kanker gekregen door die prikken? Waar hebben we deze losse flodder wetenschap al eerder gezien… Tenenkrommend.
Anton, volgens mij praten we langs elkaar heen over wat we willen meten.
Jij wilt kennelijk de totale oversterfte vaststellen en past daarvoor een correctiemodel toe voor vergrijzing. Dat is relevant voor maatschappelijke planning: hoeveel hospitalisatie, IC-capaciteit, uitvaartcapaciteit heb je nodig? Voor begroting en beleid is dat nuttig.
Maar dat beantwoordt niet de vraag: is er na Corona nog steeds oversterfte? Evt. als gevolg van vaccinaties.
Die vraag gaat over: sterven mensen binnen hun leeftijdsgroep vaker dan normaal? Dat meet je door per homogeen leeftijdscohort te kijken naar sterfte per 100.000.
Je zin “Als je het alleen zo wil bekijken, is er net zoveel oversterfte in een sterk vergrijsd land als in een land met een jonge bevolking” slaat nergens op voor cohortanalyse. Een 72-jarige in Nederland heeft dezelfde sterftekans als een 72-jarige in een “jong” land (bij gelijke zorg en gelijke gezondheid). Het aantal 72-jarigen verschilt, maar dat is irrelevant voor de vraag of er binnen die groep oversterfte is c.q. er een afwijking is van een “normâ€.
Juist vanaf 85+ zijn brede cohorten (85-90 jaar) misleidend door instabiele verhoudingen over de tijd: er zijn altijd meer 85-jarigen dan 89-jarigen binnen zo’n cohort, maar door betere zorg en gezondheid wordt die verdeling geleidelijk homogener (de verhouding 85-jarigen vs. 89-jarigen wordt gelijker). En door vergrijzing wordt het absolute aantal in dat cohort groter. Omdat de onderlinge verhoudingen van de aantallen binnen het cohort veranderen, stijgt de sterfte voor het hele cohort 85-90 – terwijl de sterfte per individueel jaar (85, 86, 87, etc.) stabiel kan blijven. Daarom pleit ik voor 1-jaars cohorten bij hoge leeftijd. Dán zie je pas zuiver of de sterfte per specifieke leeftijd afwijkt, zonder vertekening door verschuivende leeftijdsverdeling binnen het cohort.
Het verschil concreet:
• Jouw aanpak: “We hebben meer oude mensen, dus meer doden. Gecorrigeerd daarvoor is er nog steeds oversterfte.” → Relevant voor: ziekenhuiscapaciteit, begrotingen, uitvaartbranche.
• Mijn aanpak: “Heeft een 75-jarige nu een hoger risico om te overlijden dan een 75-jarige in 2019?” → Relevant voor: is er nog een gezondheidsprobleem, sterven mensen te vroeg?
Voor het tweede vraagstuk (en dat is waar het maatschappelijk debat over gaat) zijn de cohortgrafieken de zuivere evidence. Als daarin bij vrijwel alle cohorten de sterfte stabiliseert of terugkeert tot rond 2019-niveau, dan is er geen verhoogd sterfterisico meer per leeftijdsgroep.
Dat er in absolute zin meer doden zijn door vergrijzing is logisch en voorspelbaar, maar dat is geen oversterfte – dat is demografie.
De kern:
• 2021-2023: duidelijke oversterfte in vooral de cohorten 50+, en met name mannen → mensen stierven vaker dan verwacht voor hun leeftijd. Dus verdacht, mogelijk vaccinatie bijwerkingen.
• 2024: terugkeer naar ~2019-niveau in de meeste cohorten → geen verhoogd sterfterisico meer. Maar ook geen verdere significante daling meer m.u.v. enkele cohorten.
• Dat de sterfte/100.000 niet even hard daalt als jouw model voorspelt, komt dus kennelijk door vergrijzing; niet door oversterfte per leeftijdscohort. En dat laatste is wel de crux waar het om draait.
Jouw correctiemodel voegt een modellaag toe die aannames bevat (doorgaande verbetering zorg/gezondheid, (in)homogene effecten van vergrijzing). Die aannames zijn verdedigbaar, maar geen harde feiten. Andere aannames zijn net zo goed verdedigbaar en dus zal je hier lastig erkenning voor krijgen.
Mijn vraag: Wat is, gegeven mijn bovenstaande reactie, volgens jou het sterkste argument waarom jouw gemodelleerde baseline betere evidence is dan de directe cohortdata voor de vraag “is er nog oversterfte?”?
P.S. Je daagt met wel uit om hier ongelofelijk scherp en zuiver over na te denken….. Dus dank voor je reactie.
Dat is wederzijds hoor. Het heeft me ook een nieuw inzicht opgeleverd, daar zal ik binnenkort een artikeltje van maken.
Maar er is geen ‘correctiemodel’ en eigenlijk begrijp ik niet goed waarom je dat volhoudt. Het model volgt de daadwerkelijke ontwikkeling van de bevolking, per leeftijd, en berekent wat je dan aan sterfte kunt verwachten. Zo simpel is het. Je hebt alleen te maken met 104 leeftijden en tientallen jaren om door te ploegen. Dat maakt het veel werk. Het is geen gegoochel met afgeleiden.
De definitie van oversterfte is nu eenmaal: meer dan verwachte sterfte.
De toenemende levensverwachting lijkt nagenoeg de limiet bereikt te hebben, zoals je in de grafiek in een andere reply kunt zien (deze grafiek). Het is een onmiskenbaar afplattende curve. Is het echt een betwistbare aanname dat die doorzet? Hoe dan? Als daar ineens een knik verschijnt, kun je niet naar een vroeger jaartal wijzen en zeggen ‘ja maar toen was het slechter’. Zo’n knik is een signaal dat er iets behoorlijk fout zit.
Over het gezondheidsprobleem: bij een leeftijdsdiscriminerende ziekte verdwijnt dat probleem als je geen ouderen hebt (neem Niger bijvoorbeeld), zelfs bij gelijke sterftekansen in elke leeftijd. Dus het gaat niet alleen om cohorten.
En een tip: als je 2018 neemt in plaats van 2019, is er nog minder oversterfte! 🤗 Waarom doe je dat niet?
Anton, dank voor je reactie.
Ben benieuwd naar jouw nieuwe inzicht…..
Je daagt me uit om nog scherper na te denken, en dat werkt twee kanten op. Ik heb een aantal observaties die ik niet kan rijmen met jouw verhaal. Misschien kun je die verklaren:
1. Levensverwachting vs. cohortgrafieken
Je verwijst naar de levensverwachting als bewijs dat er iets mis is. Maar die grafiek laat zien dat de levensverwachting voor mannen weer op 2019-niveau zit, terwijl die voor vrouwen achterblijft.
Jouw eigen cohortgrafieken laten juist het tegenovergestelde zien: bij de meeste cohorten zie ik vergelijkbaar herstel van sterfte/100.000, of zelfs iets beter dan herstel bij vrouwen in bepaalde cohorten.
Hoe verklaar je dat verschil? Welke van die twee moet ik vertrouwen – de (indirecte) geaggregeerde levensverwachting of de directe cohortdata? Of heb ik niet goed gekeken?
2. Waarom 2019 als referentie problematisch zou zijn
Je suggereert dat 2019 als referentie zwak is (“Waarom doe je dat niet?” – verwijzend naar 2018).
Prima punt. Ik heb 2019 genomen, omdat dat in de reeks voor bijna alle cohorten vóór 2020 het laagste niveau was. En dat was kennelijk al haalbaar met onze zorg en lifestyle. Dus als dat niveau niet bereikt wordt, is dat m.i. echt wel een issue.
Maar dan is mijn vraag: Op welke manier zou jouw cumulatieve model een betere objectieve referentie geven? Je extrapoleert een historische trend en noemt afwijking daarvan “oversterfte”. Maar waarom is die geëxtrapoleerde trend waarheidsgetrouwer dan de feitelijke situatie van 2019 en ietsje daar onder?
4. Het ‘correctiemodel’
Je zegt: “Maar er is geen ‘correctiemodel'”.
Toch schrijf je ook: “Het model volgt de daadwerkelijke ontwikkeling van de bevolking, per leeftijd, en berekent wat je dan aan sterfte kunt verwachten.”
Dat Ãs toch een model? Je neemt historische trends, past die toe op huidige demografie, en berekent wat je verwacht. Cohortgrafieken berekenen niets – die tonen gewoon wat er gebeurd is.
Wat maakt jouw berekening van ‘verwachte sterfte’ objectiever en beter dan de feitelijke observatie per cohort?
5. Niger vs. Nederland – relevantie?
Je schrijft: “Over het gezondheidsprobleem: bij een leeftijdsdiscriminerende ziekte verdwijnt dat probleem als je geen ouderen hebt (neem Niger bijvoorbeeld), zelfs bij gelijke sterftekansen in elke leeftijd.”
Maar we vergelijken toch Nederland met zichzelf? De hamvraag is: heeft een 75-jarige Nederlander in 2024 een hoger sterfterisico dan een 75-jarige in 2019?
En het maakt helemaal niks uit of Niger (of Nederland!) veel jonger of ouder is voor die hamvraag: als de sterfte voor een 75-jarige in Niger hetzelfde is als in NL, dan is kennelijk zijn gezondheid en de zorg net zo goed als in NL
Ik vrees dat de gemiddelde 75-jarige in Niger een hogere sterfte heeft – dat komt omdat de zorg daar slechter is en de lifestyle wellicht ook slechter. Of misschien zijn mensen die daar de 75 halen, juist wel veel taaier en overleven ze juist meer. Hoe dan ook: dat heeft niks te maken met het feit dat daar een (gemiddeld) jongere bevolking is. Dat is niet het probleem dat wij hier proberen op te lossen.
We willen weten wat in ons land de levensverwachting van een 75-jarige “redelijkerwijze†zou moeten zijn. En als die lager is dan in 2019 is het goed mis. Als die weer (ongeveer) op het niveau van 2019 is, dan was het in 2021 en 2022 (en bij sommige groepen ook 2023) goed mis, maar heeft zich dat hersteld.
Het enige dispuut wat wij onderling dan kunnen hebben is of het logisch is dat je de dalende lijn, desnoods wat gematigd, na 2019 mag doortrekken, of dat je die op een dal/plateau zet. Maar, als het goed is, heeft dat allemaal helemaal niks te maken met de vergrijzing, veroudering, levensverwachting etc. en dus met jouw cumulatieve model van alles op één hoop met het begrip levensverwachting. Dat zijn allemaal afgeleide begrippen, die ons ook afleiden van het oplossen van het vraagstuk waar we voor staan.
6. De kernvraag die blijft staan
Je hebt een model dat zegt: “verwachte sterfte moet [blijven] dalen door doorgaande verbetering, dus huidige niveau = oversterfte.”
Ik zie cohortgrafieken die zeggen: “sterfte per leeftijd is terug op 2019-niveau.”
Als in vrijwel alle cohorten de sterfte weer op 2019-niveau zit, hoe hard kun je dan nog stellen dat er substantiële oversterfte is? Zeg je dan eigenlijk: “het probleem is niet dat mensen vaker sterven dan vroeger, maar dat ze niet minder vaak sterven dan ik verwacht had op basis van steeds betere zorg en lifestyle”?
Ik hoop dat je snapt dat dit geen retorische vragen zijn – ik probeer echt te begrijpen waarom jouw cumulatieve benadering op basis van levensverwachting de interpretatie van de ruwe cohortdata op basis van sterfte/100.000 zou overtroeven.
Dit is een interessante discussie. Wat ik echter mis, is het ‘pull forward’ effect. Er is op deze website in het verleden aandacht aan besteed via ‘ondersterfe na oversterfte’, en ik denk dat we er hier ook niet aan ontkomen dit mee te wegen. En dan komt helaas modelleren onvermijdelijk ook om de hoek.
Als hypothetisch de vaccins flink oversterfte in 25-jarigen veroorzaakt hebben, dan zul je zodra die griep stopt met boosters een herstel naar de normlijn zien. Maar bij 85+ zul je juist een ondersterfte dip zien, omdat er deel vroegtijdig was overleden maar de levensverwachting in die groep zodanig is dat er vaak ‘maar’ een jaar of twee verloren is. Bij een 45 jarige moet je echter modelleren omdat je moet aannemen of iemand overleden is aan bijvoorbeeld een acute hart-or hartzak inflammatie (een erkende bijwerking van de vaccins) in welk geval geen ondersterfte te verwachten is. Of neem je aan dat de oversterfte veroorzaakt was door wellicht bijvoorbeeld cumulatieve hartschade van zo’n incident (elke hart- of hartzak inflammatie, hoe mild ook, geeft permanente hartschade welke cumulatief doorwerkt). In dat laatste geval zul je vooral 45-jarigen getroffen zien worden, die al een zwakker hart hadden en dus wel een ondersterfte verwachten gedurende een paar jaar. Je zult dus per leeftijdscategorie – desnoods met gezonde tegenzin – toch voorzichtige aannames moeten maken. Wellicht niet bij het opstellen van de grafieken, maar wel bij de analyse van de grafiek.
In die context, een bijna terugkeer naar de normlijn van voor 2019 is dus niet noodzakelijk een goed teken, want in bepaalde categorieën zou je namelijk juist ivm ondersterfte onder die norm horen te zitten.
Waardoor wordt de sterftepiek in 2022 1-4 jarigen (M en V) veroozaakt? Zijn dat vooral 1-jarigen? Zijn die dan vooral geboren uit gevaccineerde ouders?
Het piekt ook in 2012 en 2016. Dus m.i. lastig als “verontrustend” te definiëren.
De data om vast te stellen of de ouders hoofdzakelijk gevaccineerd zijn, zijn vrijwel zeker niet bestaand. Dan moet je als onderzoeker echt in de details grutten om eerst de ouders van de peuters op te sporen en dan hun vaccinatiestatus na gaan (wat ook niet zo maar beschikbaar is). Dus dat zal heel lastig te onderzoeken zijn…..
Met deze kleine getallen is het ook lastig. Toch is 2022 anders. Kijk eens naar de mooie synchronisatie van M en V. Dat is toch wel appart en toch wel anders dan 2012 of 2016. Of het nu wel of niet aan vaccinatie van ouders ligt.
Nee, in 2012 en in 2018/2019 zie je dat ook gelijkop gaan. En. Het is een erg willekeurig patroon. Bij de jongetjes heftiger dan bij de meisjes.
De absolute aantallen is ongeveer x 1,6 (er worden ca. 150.000 – 170.00 baby’s per jaar geboren). Dus heel klein is het ook weer niet.
Ik zie er niet echt een trendbreuk in in/na 2020.
Bij de hogere leeftijden is de trendbreuk echt evident; zeker gelet op de veel hogere aantallen…..
Kan inderdaad slechter, zie VS. Daar vallen ze wel massaal. (Levensverwachting corrigeert ook voor vergrijzing). Kennedy wordt evengoed hier belachelijk gemaakt. VS is geen Country (meer) for old men (film is aanrader, trouwens)
https://share.google/images/dzbRqqOQcGzfMAYS5
Dat Nederland langdurige oversterfte niet onderkent heeft wellicht ook met definitie van oversterfte te maken:
https://www.cbs.nl/nl-nl/faq/corona/medisch/vragen-en-antwoorden-over-de-sterftecijfers
Oversterfte is zo per definitie tijdelijk. Lijkt niet langdurig te kunnen zijn. (Bekende korte termijn blik?)
De vraag is of een overheid cf. de VS pas in actie moet komen als de levensverwachting flink keldert en niet als deze tegen verwachting in stabiliseert of daalt.
Bij (onjuist gebleken) vermoeden van permanente stijging was men er wel als de kippen bij (verhoging AOW leeftijd).
Wat ik een beetje mis is een bredere blik. Ik vind het uitstekend om vanuit Nederland te redeneren, maar deze discussie speelt natuurlijk overal. En dat element mis ik soms een beetje. Ik bedoel dat voor Nederland wellicht 2019 een mild griepjaar was en stevige vergrijzing een rol speelt, maar ikzelf woon in de VS en heir had en in 2019 ook reeds tenten in bepaalde regio’s ivm de griep omdat het helemaal geen mild griepjaar was. Vergrijzing is hier ook minder extreem.
Hier echter speelt de drugs epidemie een enorme rol, omdat dezelfde kartels die meer dan 20 miljoen mensen in 2021-2024 het land in smokkelden ook tonnen drugs meevoerden. Nu de Verschrikkelijke Oranje Man herkozen is, zijn beide cijfers enorm gedaald. Drugsdoden en onder bepaalde groepen ook alcoholmisbruik zijn gedurende corona zaken die hier ongetwijfeld oom oversterfte veroorzaakt hebben, maar in Nederland weer niet.
En eveneens zie ik in Japan een discussie plaatsvinden, alwaar er vrijwel geen enkel abrupt effect was en oversterfte na 2023 inderdaad omgeslagen is in ondersterfte, maar 2022 en deels 2023 dus raadseljaren zijn. In het VK echter is het volgens de officiële autoriteiten een gevolg van verouderde/minder goede statistische rekenmethoden en met de nieuwe ‘betere’ is er eigenlijk helemaal geen oversterfte (*), en in Duitsland zijn het de hittegolven geweest aldus de overheid (**). We zien dus dat er overal een uitstekende verklaring is en de pieken in 2021-2024 dus absoluut nergens ook maar iets met de vaccine te maken hebben. Maar we zien dus ook stiekem nergens een toevallige dip in 2021-2023, en de bijzondere zaken bewogen allemaal een kant op.
*) https://www.ons.gov.uk/peoplepopulationandcommunity/healthandsocialcare/causesofdeath/articles/estimatingexcessdeathsintheukmethodologychanges/february2024/previous/v1
**)
https://www.destatis.de/EN/Themes/Society-Environment/Population/Deaths-Life-Expectancy/_node.html
Goede opmerkingen!
Dat is voor mij ook één van de redenen, waardoor ik vindt dat het wel een beetje meevalt met de oversterfte. Ik heb bij sommige leeftijden ook wel mijn vraagtekens. Maar het gros valt wel redelijk binnen de bandbreedtes.
Dat is natuurlijk wel enkel zo indien je het ‘pull forward’ effect niet meeneemt zoals ik elders aangeef.
Bij ouderen denk ik dat je die moet meenemen, en zouden we na de 2020 en 2021 piekjaren, juist in 2022-2024 een extra lage sterfe verwachten. Die zien we echter niet.
Bij de groepen onder de 65 is het erg afhankelijk van wat je als oorzaak wilt aanwijzen. Verwacht je dat de oorzaak een Duitse hittegolf is of een direct effect van vaccins verwacht je geen ‘pull forward’ en enkel een terugval naar de norm in die cohort. Verwacht je meer cummulatieve hartschade effecten en kanker door vaccins of wellicht externe veranderende leefgewoonten zoals o.a. drugs/alcohol, verwacht je juist dat de sterfe doorzet en zou een tergkeer naar de norm juist opvallend zijn en dus een indicatie dat het iets anders moet zijn.
Ik weet verder ook niet wat de prikbereidbeid in Nederland is, maar hier in de VS staan grote groepen nog steeds te trappelen bij de appotheek. Als de vaccins dus een rolspelen, zou men verwachten dat de oversterfe nog aanhoudt in landen met hoge prikbereidheid, en dan met name in de cohorts die die prikken nemen.
Deze is waar ik naar verwees: https://exdeaths-japan.org/en/graph/weekly
Deze is van de Japanse overheid zelf, en is oprecht beter naar mijn smaak omdat het normsterfte van de eigen Japanse overheid erin getekend is. Uiteraard moeten we die dus vertrouwen, maar er is daar zoals ik begreep een meer open discussie dan in de US en EU.
Hoe dan ook aldus hun eigen data, zien we een stijgende lijn ivm vergrijzing maar in 2022-winter 2023 oversterfte en daarna dus ondersterfte. Precies wat je zou verwachten bij oversterfte in de oudere cohorts. Maar omdat covid in 2022 voorbij was, is dus de vraag wat is daar gebeurd?
Kloppen in die figuren over de leeftijdsklassen de data van mannen en vrouwen wel?
Als er ongeveer evenveel mannen als vrouwen worden geboren, hoe kan dan de sterfte bij mannen in ALLE leeftijdsklassen een stuk hoger zijn? Is het niet zo dat sterfte van vrouwen, vooral in de leeftijdsklassen boven de 80 jaar aanzienlijk hoger is dan die van mannen? Een foutje in de kleurstelling?
Simpel, omdat ze gewoon eerder “uitgestorven” zijn. Dat kan alleen als de sterfte in (bijna) alle klassen van mannen hoger is. Zou dat niet zo zijn, dan zouden ze even oud worden als vrouwen.
Naar aanleiding van dit antwoord vermoed ik dat de blauwe en rode lijnen in de grafieken niet slaan, zoals ik aannam, op de frequentie van sterfte van mannen resp. vrouwen in die (leeftijds)klassen maar op de frequentie van sterfte van mannen onder al de mannen resp. van vrouwen onder al de vrouwen uit die klassen. D.w.z. het gaat niet om de breuk:
(sterfte mannen in G)/ (aantal vrouwen in G + aantal mannen in G) en idem voor vrouwen;
maar om de breuk:
(sterfte mannen in G)/(aantal mannen in G) en idem voor vrouwen;
G is hier de leeftijdsklasse (en alles natuurlijk geprojecteerd op 100K).
In dat geval is het immers verklaarbaar dat de lijn van vrouwen nog steeds onder die van de mannen kan liggen in de 80-plus klassen. Er sterven weliswaar meer vrouwen, maar de (relatief kleine) mannengroep kan toch nog steeds een hogere sterftefrequentie hebben in die klassen.
Het probleem is wèl dat daardoor eigenlijk het aantal groepen 2x zo groot wordt, want feitelijk zijn er 42 groepen waarvoor een berekening/ schatting wordt gemaakt, en niet 21. De betrouwbaarheid speelt vooral een rol in zowel de laagste leeftijdsklassen (waar weinig sterfte is) als de hoogste leeftijdsklassen (waar relatief weinig populatie is). Vooral het laatste punt is zwaarwegend omdat ongeveer 55% van de sterfte boven de 80 jaar is. We hebben b.v. in de 80-plus maar liefst 4 mannengroepen (in totaal dus 400K in de projectie) en maar ca. 250K/ 350K mannen per jaar die in de werkelijkheid in 2010-2024 overlijden !
Het is jammer dat in de plaatjes niet is gekozen voor de andere, eerstgenoemde interpretatie, want die zou niet alleen de betrouwbaarheid hebben verdubbeld, maar ook de duiding van de cijfers en de grafieken een stuk eenvoudiger en transparanter hebben gemaakt. In die interpretatie zou je immers de breuken direct kunnen optellen tot een (totale) sterfte frequentie in een leeftijdsgroep. En vervolgens zou je, met een wegingsfactor van het aandeel van de.leeftijdsgroep in de totale populatie, ook kunnen doorrekenen naar effecten op het totale ‘ruwe’ sterfte cijfer voor de hele bevolking. Nu is dat allemaal niet zo makkelijk en vergt het meer tussenslagen en rekenwerk om zover te komen.
Mijn oordeel over de uitsplitsingen naar de 5-jarige leeftijds- en geslachtsklassen is niet erg positief. Het heeft per saldo weinig toegevoegde waarde, daarmee kom je niet veel verder. Vooral de uitsplitsingen naar geslacht lijken me overbodig. Jammer van al die inspanningen: hoog cijfer voor vlijt, laag cijfer voor kennisvergroting !
1. Daar ga ik ook van uit (gestorven mannen/levende mannen en idem vrouwen), maar dat moet Anton bevestigen.
2. Van 94 jaar zijn er nog steeds 10.000 mensen; van 99 jaar nog ca. 1500. Daarvan gaat ruim 30% dood volgens de grafieken in dit artikel. Dat zijn nog steeds serieuze aantallen. Terwijl 2/100.000 bij kinderen slechts staat voor 3 overledenen. Dus die sterfte van ouderen is niet zo “wiebelig†en dus onnauwkeurig.
3. De gemaakte uitsplitsing maakt juist glashelder dat de sterfte/100.000, ook bij oudere leeftijdsgroepen, nog nauwelijks oversterfte laat zien (t.o.v. een norm van 2019). En dat is een keihard onomstotelijk gegeven. Want er is (behoudens jouw tegenbewijs) geen betere definitie van oversterfte dan “meer sterfte/100.000/per leeftijdscategorie t.o.v. een normâ€. En over die norm heb ik met Anton en Herman een debat. Hun norm is m.i. vrijwel zeker realistischer, maar minder overtuigend voor de boze buitenwereld. Daarom kun je m.i. beter strijden met een norm die niet ter discussie staat.
4. De uitsplitsing naar m/v laat juist in enkele categorieën zien dat er een flink verschil is. Als je dat niet uitsplitst valt dat hele patroon totaal niet op.
Dus Anton heeft dus zeer nuttig werk verricht, waarvoor nogmaals alle hulde!
Bedoel je daarmee dat, voor een vergelijk, de leeftijdscohorten anders gevoegd zouden moeten worden? Dus, als vrouwen 5 jaar ouder worden dan mannen, zouden de cohorten man 50-54 gevoegd moeten worden met vrouw 55-59?
Nee, je moet juist zo weinig mogelijk inhomogene zaken samenvoegen, omdat dat het beeld versluiert. En dat is met die opsplitsing per jaar en m/v uitstekend gedaan.