De eindafrekening

Nu corona vrijwel verdwenen is en er steeds meer duidelijk aan het worden is over de rol die de vaccins hebben gespeeld, is het tijd om de balans op te maken. Hoeveel levensjaren zijn er verloren gegaan aan corona? En hoeveel bescherming gaven die vaccins nu eigenlijk? Allemaal vragen waar we hier een antwoord op proberen te geven.

De afgelopen jaren hebben we veel gepubliceerd over corona. In het begin richtten we ons met name op ziekenhuisopnames, reproductiegetallen en later op oversterftecijfers. De laatste jaren gaat het steeds meer over de rol die de vaccins hierin gespeeld hebben. Dat het vaccin niet de 95% bescherming bood die ons beloofd was, werd wel snel duidelijk, maar nauwkeurigere conclusies konden niet worden afgeleid uit de beschikbare cijfers. Tot 23 februari, toen CBS… Dat komt zo. Tijd voor een eindafrekening.

We hebben alle conclusies uit de afgelopen maanden op een rijtje gezet.

1. Kernpunten

• De aanpassingen aan de sterfteverwachting (2) 
• Sterfte aan corona zelf kostte 11.000 levensjaren (3)
• Het CBS meldt inmiddels 5X zoveel overlijdens “wegens corona” als de GGD. De GGD-cijfers worden inmiddels internationaal geaccepteerd (4).
• De kans om aan corona te overlijden was 25% hoger gedurende de eerste 4 weken na vaccinatie (5).
• Van de effecten op de langere termijn zijn geen data gepubliceerd (6).
• De registratie van gevaccineerden in CIMS lijkt tot 25% achter te lopen. Mede hierdoor vallen berekeningen voor de VE zeer veel gunstiger uit. Het RIVM concludeert hieruit zelfs dat het vaccin ook bescherming geeft tegen overlijden aan andere oorzaken (6).
• De gemiddelde bescherming van de vaccins was rond de 40%: van -25% in de eerste 4 weken tot maximaal 60% in de zomer wanneer er geen corona is. Voor Omikron lijkt het vaccin uitgewerkt en zelfs de kans op corona groter te maken (7).
• In 2021 en 2022 was de gemiddelde leeftijd voor oversterfte 5 jaar lager dan in 2020, het eerste corona jaar. Dat zou in beide jaren neer komen op 75.000 verloren levensjaren. Er zijn slechts sterke aanwijzingen dat het vaccineren hiervoor verantwoordelijk was (8).
• Het sterftepatroon voor de seizoenen 2022/23 en 2023/24 is gewijzigd vergeleken met oude patronen. Gedurende de winter veel meer meersterfte dan in de zomer. Het lijkt op een soort turbo-griep (8).
• Vaccinatie lijkt ziekenhuisopname nauwelijks te voorkomen, we zien geen extra daling in de eerste maanden van 2021, maar wel in maart 2021 een vertienvoudiging voor patiënten onder de 80 jaar. Hier lijkt het fenomeen “met corona” een dominante rol te spelen (9).
• De intelligente lockdown zou volgens EZ een negatief saldo opleveren van 520.000 QALY’s en een kostenpost van € 100 miljard. Het is vooralsnog volstrekt onduidelijk op welke wijze ons dit iets heeft opgeleverd (10).
• Aanbevelingen en discussie (11)

Betere cijfers moeten betrouwbaardere analyses opleveren. Tot die tijd zullen we het moeten doen met deze bevindingen. In die zin is het dus eigenlijk een tussenbalans.

We gaan deze conclusies hierna bespreken, maar willen eerst een aantal basisbegrippen uit de doeken doen. Als we de cijfers goed willen interpreteren, dan moeten we weten wat we moesten verwachten als er geen corona zou zijn geweest.

2. Baseline

Als we van een bepaalde week weten hoeveel overlijdens er zijn geweest en of dat meer of minder was dan verwacht, dan moeten we daarvoor een verwachtingswaarde weten. Als we dat voor een heel jaar bepalen, noemen we dat een baseline. Tot 2020 berekende het RIVM dat op basis van de gemiddelde sterfte over de 5 voorgaande jaren. Via een slimme procedure werden griepgolven verwijderd uit de berekeningen. Verder nam het RIVM aan dat de sterfte door het jaar heen verloopt via een sinus-golf, die in de winter 20% hoger is dan in de zomer. Die extra seizoenssterfte is verklaard en geaccepteerd. De aanname is verder dat een jaar met hogere sterfte gecompenseerd wordt in het jaar daarna. Een redelijke veronderstelling!

Om te beoordelen of een afwijking van de baseline betekenisvol is, wordt er ook een bandbreedte getoond. Dat is een interval waarvan RIVM aangeeft dat 95% van de weekcijfers daarbinnen zal vallen als er geen griep heerst. Een eventuele griepgolf zal daar dus bovenuit gaan steken.

Vanaf 2021 zou dan echter corona een flinke stempel gaan drukken na een sterfte aan corona van rond de 20.000 in 2020. Het CBS bood redding en berekende een nieuwe baseline op basis van de sterftecijfers van de jaren 2010-2019. De trend werd doorgetrokken naar de corona jaren, rekening houdend met de bevolkingsgroei (vergrijzing, babyboom etc.). Varen op gegist bestek, maar het is een goed compromis. Echter, het CBS verving de vloeiende sinus door het weekgemiddelde van deze 10 voorgaande jaren, waardoor er dus in de baseline hobbels en kuilen gingen ontstaan. Ook werden griepgolven meegenomen in de berekening van bandbreedte, waardoor deze met name in de winter veel breder was dan ten tijde van het RIVM. Maar verder was de rekenmethode wel correct.

Eind 2023 hebben we een uitgebreide analyse gedaan naar de juistheid van de CBS-berekeningen aan de hand van de basisgegevens van het CBS: de bevolkingspiramide en de sterfte per leeftijd per jaar. Per leeftijd konden we zo een sterftekans vaststellen en als je die dan vermenigvuldigt met de aantallen inwoners per leeftijd en per jaar, dan kun je vrij nauwkeurig de baseline berekenen. De bevindingen zijn gepubliceerd in een artikel in ResearchGate. Een voorbeeldgrafiek is deze:

Voor 3 verschillende leeftijden zien we als blokjes de werkelijke sterftekans en de streepjeslijn is dan de trend door de jaren 2010-2019. Belangrijk is de constatering dan we in een decennium dus kennelijker iets gezonder zijn geworden. Voor 80 jaar neemt de overlijdenskans af van 6,5% naar 5,3%. De vraag is natuurlijk hoever we die rechte lijn door mogen trekken naar de toekomst.

De veronderstelling dat deze lijn eigenlijk een glooiende curve moet zijn of vanaf 2020 opeens een knik gaat vertonen en horizontaal gaat lopen, is net zo verdedigbaar als de veronderstelling dat de daling nog wel even doorgaat. Zeker is dat de lijn niet tot het jaar 2100 recht zal zijn, want dan zouden er geen 80-jarigen meer overlijden. Over enkele jaren zal het antwoord op deze vraag duidelijker gaan worden.

Wat we in elk geval hebben kunnen vaststellen, is dat de door ons gevonden prognose voor de baseline voor de corona jaren vrij nauwkeurig overeenkomt met die van het CBS.

Als verloop door het jaar heen adopteren we de methode van het RIVM: een sinus, waarbij de waarde in de winter 20% hoger is dan in de zomer. De bandbreedte baseren wij op de statistische onzekerheid die hoort bij deze weekcijfers en niet op basis van wat we in werkelijkheid zien (voor statistici: een Poisson verdeling).

Vanaf 2024 neemt het RIVM de taak van het CBS met terugwerkende kracht tot juli 2022 weer over en nu ontstaat er een probleem. Het RIVM rekent nog steeds met het gemiddelde over de afgelopen 5 jaar en dus wordt nu de oversterfte in die jaren meegenomen in de prognose. Er was elk jaar rond de 10% oversterfte, dus is ook de prognose met 10% naar boven bijgesteld. En minstens even vreemd is de verhoging van de bandbreedte. Door de steeds sterkere schommelingen in de sterftecijfers is die inmiddels aangegroeid tot 14% in de zomer. Onverklaarde sterfte in de zomer valt nu dus volgens het RIVM weer binnen hun bandbreedte, terwijl deze sterfte in tegenstelling tot de gangbare seizoenssterfte nooit is verklaard of geaccepteerd.

In deze grafiek zien we als blauw interval de bandbreedte volgens ons eigen model en in groen de door RIVM aangepaste bandbreedte:

We zien in juli 2022 en juli 2023 duidelijk de stapvormige verhogingen en ook het steeds breder worden van de bandbreedte, om ervoor te zorgen dat 95% van de cijfers erbinnen blijft. De blauwe band is dus gebaseerd op onze eigen methode, die gemiddeld gezien vrijwel overeenkomt met die van het CBS.

3. Oversterfte en ondersterfte

Als het aantal overlijdens in een bepaalde week uitsteekt buiten de bandbreedte, spreken we van oversterfte. De getalsmatige afwijking ten opzichte van de baseline noemen we dan meersterfte. In het spraakgebruik wordt deze meersterfte ook wel aangeduid met oversterfte en dat is dus verwarrend. Dus als er gezegd wordt dat er oversterfte is, wordt soms bedoeld dat er meer overlijdens zijn in vergelijking tot de baseline, wat wij ‘meersterfte’ noemen.

In de grafiek hierboven, zien we dat de zwarte sterftelijn al sinds medio oktober 2023 buiten het blauwe gebied ligt en er is dus sprake van voortdurende oversterfte sinds die tijd, zelfs op weekniveau.

Als de meersterfte onder de baseline ligt is er sprake van ondersterfte. Dit treedt met name op nadat er een griepgolf is geweest, maar we zien het ook na de eerste coronagolf. Dit effect hebben we ook beschreven in ons ResearchGate artikel.

De sterfte in een epidemie heeft een “aanzuigende werking” op de daaropvolgende 18 maanden en wordt dus verspreid in mindering gebracht op de 18 maanden daarna. Als we deze berekening opnemen in een grafiek, ziet dat er zo uit:

De zwarte lijn is de tijdens de eerste golf opgebouwde ondersterfte en we zien dat deze sterfte inderdaad terugkeert op deze lagere “ondersterfte baseline”. De meersterfte komt alleen terug tijdens de hittegolf in augustus en vanaf de tweede golf in september. We zien ook dat de meersterfte zijn hoogtepunt bereikte in december 2020 en daarna begon te dalen, weer in de richting van de opgebouwde “ondersterfte na oversterfte”.

Wat belangrijk is om ons te realiseren, is dat de in totaal 14.500 mensen die volgens het CBS in 2020 overleden aan corona dus gemiddeld 9 maanden eerder overleden. Vrijwel alle overledenen hadden tenminste één onderliggend lijden, waaronder vaak obesitas en diabetes. Dat heeft dus rond de 11.000 levensjaren gekost. Dat aantal nemen we mee naar de eindafrekening.

4.  Corona volgens RIVM en CBS

Zowel het RIVM als het CBS hielden de overlijdensaantallen aan corona bij. Het RIVM verzamelde de cijfers van de GGD en het CBS analyseerde de gegevens die door de schouwarts op de overlijdensverklaringen vermeld werden. Door de enorme werkdruk tijdens de eerste golf heeft de GGD gedurende 5 weken een onderrapportage gehad en dat heeft de GGD lang achtervolgd als “de GGD heeft incomplete cijfers”. Deze cijfers zijn vervangen door de CBS-cijfers.

Vanaf november 2020 heeft de WHO een richtlijn uitgevaardigd waarin zij aangeeft dat elk overlijden waarbij SARS-CoV-2 mogelijk een rol heeft gespeeld, moet worden geteld als overleden aan covid-19. En daar gaat het dus mis. Zie deze grafiek:

Vanaf november 2020 zien we het aantal overlijdens wegens covid-19 (rode vlak) steeds groter worden in vergelijking tot de meersterfte (blauwe lijn). In maart 2021 was er ondersterfte en zelfs dan claimt het CBS dat 20% van de sterfte toe te schrijven was aan covid-19.

Het CBS telt 55.000 overlijdens aan covid-19, terwijl de GGD het op 17 maart 2024 houdt op 22.986. Dat laatste aantal zien we ook op de site van OWID en zelfs de WHO meldt het. Ook de gezondheidsraad heeft dit bevestigd. Het is dus vreemd dat het CBS en daarmee de overheid zelf zich nog steeds beroept op de CBS-cijfers. Lees hierover dit artikel: Desinformatie van CBS?

Daar waar mogelijk zullen we dus de GGD-cijfers tonen, maar we ontkomen er niet aan om ook de CBS-cijfers te gebruiken.

5. 23 februari 2024

Een datum die een aparte kop verdient, want op die datum publiceerde het CBS de cijfers die nodig zijn om de rol van de vaccins goed te kunnen berekenen: Covid-vaccinatiestatus en sterfte. Deze publicatie verscheen met als doel de rol van de wachttijd toe te lichten. Oorspronkelijk werden de eerste 2-4 weken na de eerste vaccinatie beschouwd als “ongevaccineerd”, omdat dan de bescherming van het vaccin nog niet op sterkte was. Het vaccin zou weliswaar na enkele uren uit het lichaam verdwenen zijn maar het immuunsysteem zou er weken over doen om een adequate respons te genereren. Op zich natuurlijk een vreemde aanname, als tegelijkertijd gesteld werd dat het vaccin al na enkele uren uit het lichaam verdwenen zou zijn. In het betreffende artikel werden grafieken getoond die zouden moesten aantonen dat op de langere termijn het wel of niet meenemen van deze 4 weken nauwelijks een rol zou spelen.

Maar (wellicht onbedoeld) bevatten de tabellen die er in dit artikel werden getoond ook precies de cijfers waarnaar we op zoek waren: overlijdens gescheiden naar vaccinatiestatus én het exacte effect in de eerste vier weken. Hans Verwaart was de eerste die erover publiceerde.

Dit resulteerde op 2 maart in de eerste analyse: CBS heeft onwerkzaamheid vaccin zichtbaar gemaakt met deze grafiek als eerste resultaat:

De twee belangrijkste lijnen zijn de groene en de blauwe. Groen is het percentage overlijdens aan alle oorzaken dat exact 1 prik heeft gehad. Blauw is het percentage overlijdens aan corona met eveneens exact 1 prik. Als het vaccin geen enkele bescherming zou geven, dan zouden de twee lijnen samenvallen. Als het 100% bescherming zou geven, dan zouden we geen enkel overlijden aan corona zien, want je bent dan beschermd. Als het vaccin enige bescherming zou geven, dan zou de blauwe lijn onder de rode moeten liggen en dat gebeurde niet: hij ligt er altijd boven en dat betekent dus dat je in de eerste 4 weken na vaccinatie zelfs een ca. 25% grotere kans hebt om aan corona te overlijden dan de ongevaccineerden en dat is schokkend. We nemen het mee naar de eindafrekening.

Hoe het na die 4 weken is gesteld is bij gebrek aan data nog niet vast te stellen. Er zijn observationele onderzoeken die erop wijzen dat meer vaccinaties de vatbaarheid voor Covid verhogen.

6. Vaccinatiegraad

Een essentiële factor bij het berekenen van de effectiviteit van het vaccin is de vaccinatiegraad. Mark Kaptein vertelde ons eind december 2020 dat het zojuist ontwikkelde vaccin ons een bescherming zou bieden van 95% en dat een vaccinatiegraad van 60% voldoende zou zijn om de epidemie te bedwingen. Claims die achteraf onjuist bleken te zijn. Zelfs een vaccinatiegraad van 90% was onvoldoende en het vaccin gaf geen enkele bescherming tegen verspreiding. De cijfers in het 23 februari artikel bevestigen het.

Het RIVM registreert de gevaccineerden in hun registratiesysteem CIMS. Daarbij duiken meteen twee problemen op: een deel van de gevaccineerden gaf geen toestemming om de gegevens te registreren en het lijkt er ook sterk op dat er een achterstand ontstond bij de verwerking van de gegevens.

Gelukkig kunnen we deze gegevens nu reconstrueren met behulp van de CBS-cijfers en we publiceerden de resultaten in dit artikel: Het levenselixer van CBS met daarin deze grafiek:

De blauwe lijn is de (voor leeftijd gecorrigeerde) vaccinatiegraad volgens het RIVM. De zwarte lijn is de gereconstrueerde vaccinatiegraad op basis van het percentage gevaccineerden bij de algemene sterftecijfers, dus niet alleen corona. We zien dat deze tot eind februari gelijklopen, maar dat er daarna tot juli een steeds groter wordend gat ontstaat. In mei 2022 komen de lijnen weer bij elkaar.

Dat betekent dus dat in die maanden een deel van de overlijdens van gevaccineerden ten onrechte als ongevaccineerd wordt beschouwd, omdat deze niet in het CIMS-systeem voorkomen.

Het verschil, het gele vlak, kan daarom beschouwd worden als een “Levenselixer”, want als je deze achterstand buiten beschouwing laat en kritiekloos de RIVM-cijfers aanhoudt, dan lijken gevaccineerden minder kans op overlijden te hebben, aan welke oorzaak dan ook. Een vaccinatiegraad van 88% werd bereikt.

Op 6 maart 2024 presenteerde het RIVM dit feit met veel trots: vaccineren verkleinde de kans te overlijden tot wel een factor 3. We nemen het mee bij de eindafrekening.

7. Wat is nu de VE?

Omdat het CBS alle benodigde cijfers publiceerde die nodig zijn om de VE (Vaccinatie Effectiviteit) te berekenen, kunnen we nu deze grafiek laten zien.

We zien hier de gemiddelde VE voor iedereen die tenminste de eerste vaccinatie heeft gehad. Tot maart 2021 een negatieve bescherming, die in april is hersteld en aangroeit tot 50%. In juni (als er vrijwel geen corona meer is) wordt het maximum bereikt van bijna 70%.

Bij de komst van de Delta variant in november, lijkt het vaccin bijna uitgewerkt met een VE van 25%. Tegelijk met de Delta-variant werd er geboosterd en klom de VE weer heel even op tot 70%, om bij de komst van de Omikron variant tot rond de 0% te dalen. Falende vaccins?

Gevaccineerden worden dan dus vaker getroffen door corona dan ongevaccineerden. Ook dit nemen we mee naar de eindafrekening.

Een overzicht van alle conclusies uit het CBS-artikel staat in De eerste 4 maanden van de coronavaccinaties.

8. Vaccinatieschade

Sinds april 2021 zien we dat de meersterfte niet meer verklaard kan worden door de overlijdens aan covid-19. Het verschil tussen meersterfte en sterfte aan covid-19 kan worden gezien als een netto oversterfte. Het bepalen van wat de oorzaak is van deze netto oversterfte (ook wel onverklaarde oversterfte genoemd) is al een paar jaar onderwerp van discussie. Vaccinatieschade wordt het meest genoemd, maar door minstens zovelen ook weer ontkend. Uitgestelde zorg werd in het begin ook veel genoemd, maar hoe langer het herstel uitblijft, hoe onwaarschijnlijker dat wordt. En een indirect gevolg van maatregelen en mogelijk daardoor ongezonder leven zou ook kunnen. Recent is daar door minister Dijkstra ook de val van keukentrapjes als mogelijke oorzaak aan toegevoegd.

Feit blijft dat het uit de cijfers haast niet rechtstreeks af te leiden is. De groep ongevaccineerden is daarvoor veel te klein geworden: rond de 10% is ongevaccineerd. Aangezien de oversterfte ook rond de 10% is, zorgt een verschil daarin van 1% al voor een schijnbare aanwijsbare oorzaak of juist het door RIVM gedachte elixer effect.

Maar zijn er dan geen aanwijzingen? Die zijn er zeker wel, op vier momenten. De eerste is beschreven in onze ResearchGate publicatie. Daarin lieten we deze grafiek zien:

We zien hier het opgebouwde totaal aantal overlijdens in 2019 als een blauwe lijn. De helft van de overlijdens is jonger dan 82 jaar en de andere helft is ouder dan 82 jaar. Dat punt is in de grafiek gemarkeerd met een blauwe cirkel.

Als we in dezelfde grafiek de oversterfte in 2020 afbeelden (dat is dus vrijwel volledig aan corona toe te schrijven) dan zien we dat ook hier dat de helft jonger is dan 82 jaar. Wel overlijden er veel minder inwoners onder de 65 jaar: corona treft voornamelijk de ouderen boven de 65 jaar.

Als we hetzelfde doen voor de twee jaren waarin gevaccineerd werd, 2021 en 2022, dan zien we dat de hele curve 5 jaar naar links is verschoven (er is een flinke sterfte in de leeftijd rond de 50 jaar). Zeker in 2022 was corona vrijwel verdwenen, dus hier moet een andere oorzaak te vinden zijn. Wat deze oorzaak ook is, het heeft gemiddeld 5 levensjaren per overlijden gekost. Bij een oversterfte van 15.000 zijn dat dus 75.000 levensjaren, heel wat meer dan de 11.000 aan corona zelf. Dat nemen we mee bij de eindafrekening. Een uitgebreidere beschrijving is te vinden is deze post.

Een tweede aanwijzing vinden we bij de booster van 2022. Deze grafiek is beschreven in deze post en dit artikel: Is oversterfte een keuze?

We zien hier de meersterfte van wel en niet gevaccineerden als respectievelijk rode en groene lijnen. Tot medio september lopen deze gelijk op: vaccinatie voorkwam niet het overlijden tijdens de hittegolf. De sterfte aan corona (streepjeslijn) is rond de 10% daarvan en vrijwel verwaarloosbaar t.o.v. de sterfte aan overige oorzaken. Maar op het moment dat er werd gevaccineerd (blauwe lijn) gingen de twee lijnen uit elkaar lopen. Eind november verscheen de griep en die maakte meer slachtoffers bij de gevaccineerden dan bij de ongevaccineerden: 10% extra meersterfte. Het gevolg van de vaccinatie?

Een derde aanwijzing was er al bij het begin van vaccineren.

Een deel van deze grafiek lieten we aan het begin van het artikel zien: ondersterfte na oversterfte (de zwarte lijn). Na de eerste golf wordt keurig de voorspelde ondersterfte gevolgd. Aan het einde van de tweede golf werd die trend ook ingezet (de stippellijn) maar boog af naar boven zodra de vaccinatie op stoom kwam.

De ondersterfte werd net niet bereikt en dus was er eigenlijk al sprake van een meersterfte van ongeveer 30 per dag tijdens een ogenschijnlijke periode van ondersterfte. Uitgestelde zorg en keukentrapjes lijken af te vallen als mogelijke oorzaak. Vaccinatie lijkt nog steeds de voornaamste kandidaat, maar helaas kunnen deze cijfers niet gebruikt worden als juridisch bewijs. We nemen het wel mee in de eindafrekening!

Een laatste aanwijzing is het sterk veranderde sterftepatroon. In deze grafiek zien we de meersterfte in het seizoen 2023/24 in vergelijking tot de griepgolf van 2018.

Daar waar de griepgolf eigenlijk niet langer duurde dan een week of 6 (overigens net zo lang als de eerste coronagolf) begon de meersterfte in 2023 al in september en duurt nog steeds voort. Het lijkt wel een soort turbo-griep. Lees ook deze post hierover. Voor 2022/23 zaken we hetzelfde patroon. Het heeft er de schijn van dat de werking van het immuunsysteem is verstoord. Voer voor immunologen! We nemen het mee.

9. Ziekenhuisopnames

Vaccinatie zou ook (ernstig) ziek worden voorkomen werd ons gezegd. Maar in het eerste kwartaal van 2021 zagen we iets merkwaardigs. Ondanks dat de oversterfte snel afnam en de vaccinatiegraad toenam, zagen we het aantal ziekenhuisopnames wegens corona juist toenemen. Direct werd met de vinger naar de ongevaccineerden gewezen, want juist zij bezetten nu de bedden die niet meer voor anderen beschikbaar waren. Dit is de grafiek die erbij hoorde:

We zien hier het aantal ziekenhuisopnames per dag als een oranje lijn. Tot januari 2021 liep deze tamelijk gelijk op met het aantal overlijdens. Maar vanaf februari 2021 stagneert de lijn en vanaf maart stijgt zelfs het aantal ziekenhuisopnames weer tot bijna het niveau op de top van de meersterfte, terwijl er geen oversterfte meer was.

Laten we het eens opsplitsen naar leeftijd. De 80+ groep werd als eerste gevaccineerd vanaf eind januari 2021. De meersterfte was inmiddels al “vanzelf” gehalveerd en we hebben ook gezien dat de bescherming de eerste 4 weken negatief was (dit terzijde).

We zien hier dat opnames voor 80+ ook al snel daalden vanaf januari, nog voordat er werd gevaccineerd. Vaccinatie zou ziekenhuisopname moeten voorkomen, maar we zien juist een vertraging in de afname van het aantal opnames. Niet echt het beeld waarop we hoopten. Maar we zien ook geen stijging gelukkig.

Maar waar kwam die stijging dan wel vandaan? Dat moeten dan de andere leeftijden zijn en dat zien we inderdaad in deze grafiek, van de 70-79 jaar groep. Die stijgt opeens vanaf maart, terwijl de oversterfte volledig verdwenen is.

De vraag rijst natuurlijk meteen: heeft dit met de in maart gestarte vaccinatie te maken? Het antwoord lijkt “NEE”, want als we de andere veel later gevaccineerde leeftijden erbij halen, dan zien we exact hetzelfde verloop. Hier als voorbeeld het aantal ziekenhuisopnames van twee leeftijdscohorten in verhouding tot het aantal opnames voor de 80+ groep:

Voor beide groepen zien we het aantal ziekenhuisopnames het 3-5-voudige worden in vergelijking tot het aantal opnames voor 80+. Pas in de zomer neemt dat weer af. Als we ziekenhuisopnames in mei vergelijken met het aantal overlijdens dan lijken er 10 maal zoveel opnames te zijn geweest als je zou kunnen verwachten uit het aantal overlijdens.

Lees meer hierover in het artikel Voorkwam vaccinatie ziekenhuisopnames? De factor 10 kwam ook uit het onderzoek onder een kleine groep huisartsen: De Omerta van de dokter. In beginsel zou elke opname wegens covid-19 moeten gaan onder verwijzing van de huisarts. Het blijkt dat slechts 10% daarmee verklaard kan worden, de overige 90% is kennelijk geregistreerd als corona na interne verwijzing binnen het ziekenhuis zelf en is dus opgenomen geweest wegens een andere aandoening. We nemen ook dit mee bij de eindafrekening.

10. Intelligente lockdown

Ook daarover is veel discussie geweest. Het ministerie van EZ berekende dat deze maatregelen 6 maal zoveel levensjaren zouden kosten als dat die zouden redden. Jan van der Zanden schreef er een goede samenvatting over. Met de huidige inzichten over het vermeende effect van de maatregelen is zelfs dit nog een zeer optimistische schatting. Desondanks zijn de maatregelen doorgezet en hebben onze economie rond de € 100.000.000.000 gekost en hebben zeer veel maatschappelijk leed veroorzaakt. Een evaluatie van de kosteneffectiviteit is ook te lezen in: Vaccins: bescherming naar nul, budgetnorm met factor 20 overschreden. Komt bij de eindafrekening.

11. Het kan beter

Deze analyses zijn met name verricht door de eerste auteur van dit artikel en dat kan uiteraard beter, zeker met betere cijfers. Daarvoor is in principe een team van duizenden deskundigen aanwezig bij RIVM en CBS, maar daarvan is eigenlijk niet meer vernomen dan pogingen om de oorspronkelijke aanname te ondersteunen: het vaccin zou “Veilig en effectief” zijn. Het wachten is nog steeds op een objectieve verwerking van de cijfers die ons vertrouwen zou kunnen geven. Ook het herwinnen van vertrouwen in de wetenschap, daar waar het beeld blijft hangen dat ons maar een klein deel van de waarheid werd verteld.