Oversterfte van 12.700 stemt CBS en media tot tevredenheid

Er zijn in 2023 ruim 6.000 minder coronadoden geregistreerd dan in 2022. Dat heeft niet geleid tot een navenante daling in de sterftecijfers. In de meest recente poging tot goed-nieuws-artikel Sterfte in 2023 afgenomen schrijft het CBS: “In 2023 overleden 169 duizend mensen. Dat zijn ongeveer 750 minder sterfgevallen dan in 2022”. Dan blijven er pak ‘m beet 5.250 (ca. 6.000 min ongeveer 750) te verklaren ‘oversterfte-overlijdens’ over.

750 minder overlijdens op de 169.750, dat is 0,4% minder. Kijkend naar de oversterftepercentages die al enkele jaren op 7% en hoger liggen, verandert er dus eigenlijk helemaal niets. De kop “Sterfte in 2023 afgenomen” is ronduit ongehoord als we kampen met een oversterfte van 12,7 duizend. Niet alleen de kop is misleidend. Pas in de allerlaatste paragraaf worden de huiveringwekkende oversterftecijfers opgesomd als een dienstmededeling, boven de referenties. Aan de totale oversterfte van 12.700 wordt geen enkele duiding gegeven.

„Oversterfte is geen incident meer.”

Ruben van Gaalen in het Leidsch Dagblad, na jarenlang vergeefs wegfoezelen van onverklaarde oversterfte.

De totale sterfte is met 750 gedaald. Een getal, te klein om ook maar iets te beteken maar de CBS-fanfare moet toch iets toeteren. De oversterfte is met 2.000 gedaald. De sterfteverwachting was dus 1.250 hoger, waardoor de oversterfte lager is. Kijk op sterftemonitor.nl voor meer informatie over sterfteverwachting.

Aandeel corona

„COVID-19 als doodsoorzaak vormt een steeds kleiner deel van de sterfte. In de eerste drie kwartalen van 2023 was COVID-19 de doodsoorzaak bij minder dan 2 procent van de overledenen. In 2022 ging het om 5 procent van alle overledenen” stelt CBS.

Waarom “de eerste drie kwartalen van 2023”? De cijfers zijn nog niet definitief maar het komt ze ook niet slecht uit. Aan het eind van 2023 begint de oversterfte namelijk weer hard te stijgen terwijl er nauwelijks nog coronasterfte was, in elk geval te weinig om over te rapporteren.

Het merendeel van de oversterfte van 2023 zit precies in dat vierde, corona-arme kwartaal. En dat net terwijl het CBS zo fijn de oversterfte op het conto van Covid dacht te kunnen blijven schrijven.

Het percentage coronadoden over het hele jaar komt inclusief het vierde kwartaal volgens onze schattingen op iets meer dan 1%.

Er was een rioolwaterpiek medio december 2023 dus corona kan toen een rol hebben gespeeld. Analoog aan Engeland, waar de piek eerder kwam, hebben we daar rekening mee gehouden in onze schattingen voor de laatste drie maanden. De oversterfte stijgt sindsdien gewoon door terwijl de rioolcijfers alweer zes weken dalen. De gelijkloop is volkomen zoek waardoor er uit rioolcijfers weinig meer is op te maken.

Fazit

We zitten dus ruwweg met de volgende situatie:

• De vermindering van de coronasterfte is ca. 6.000 (al is naar ons idee de coronasterfte de laatste jaren door CBS overschat).
• Als de coronasterfte werkelijk de belangrijkste oorzaak zou zijn van de oversterfte, zoals het CBS altijd heeft benadrukt, dan zou je ook een oversterftedaling verwachten in dezelfde orde van grootte. Maar die zien we niet.
• De oversterfte is met slechts 2.000 gedaald.
• Er blijven 4.000 overledenen over, vooralsnog onverklaard. Griep? Die zit al grotendeels verwerkt in de verwachting. Als dat dan nog eens met 4.000 wordt overschreden, vraag ik me af waarom we geen avondklok hebben gehad.
• De ondersterfte blijft maar uit, oversterfte houdt aan en loopt al sinds de zomer weer op.
• Na een jaar met 14,7 duizend oversterfte is de totale sterfte met slechts 750 gedaald.
• Zelfs na voorafgaande jaren van oversterfte slaat griep (mogelijk) relatief hard toe. Zijn mensen bevattelijker?
• Als het toch niet allemaal griep is, is het ‘onverklaarde oversterfte’.

Het geheel overziend vind ik het geen goednieuwsbericht waardig.

(Noot: We keken puur naar de berichtgeving. De werkelijke sterftecijfers zijn volgens het CBS 170.112 en 169.363. Voor de strekking van het artikel maakt dat geen verschil.)

Extra’s

Media nemen de goednieuwsshow gedwee over

Complimenten voor het Leidsch Dagblad

Keulemans geven we geen speciale aandacht meer, indachtig onze goede voornemens. Hij zal ongetwijfeld weer uitpakken met oninteressante specials en draadjes.

Wel een eervolle vermelding, dat mag ook wel eens: uit het bericht van Annemarie de Jong in het Leidsch Dagblad spreekt een andere toon. Zij heeft het CBS-bericht daadwerkelijk begrepen en geeft wat duiding.