Virusvaria-lezer JVI, naam bij de redactie bekend, gaf een commentaar op de vorige post, dat ik hier graag als zelfstandig artikel presenteer (verluchtigd met grafiek en tabelletje van eigen hand). Temeer daar een andere zeer gewaardeerde lezer en bijdrage, Jan van der Zanden een interessant weerwoord leverde. Des te interessanter, niet alleen vanwege zijn encyclopedische kennis maar vooral vanwege zijn ad interim werk bij het CBS. Hij heeft bovenop de materie gezeten.
Nu snappen we allemaal dat pensioenhoogte iets met levensverwachting te maken heeft. Maar in hoeverre heeft Covid dat beïnvloed? Het lijkt erop dat de levensverwachting is verkort en dan zou de pensioenleeftijd omlaag moeten, begrijp ik van JVI. Maar daarover horen we niks en zien we niks terug in de prognoses. Jan van der Zanden werpt echter tegen dat dat allemaal gewoon wettelijk is geregeld. Volgens hem doet CBS in deze niks raars (behalve het achterhouden van data over sterfte icm vaccinatiestatus, dat dan weer wel).
Mijn intuïtie laat mij weten (ik deel het maar met jullie) dat die vaccinatiestatussen als grote koppen in de media te vinden waren geweest, als het de overheid goed zou zijn uitgekomen. Lees: als de pensioenleeftijd zou worden verhoogd omdat de vaccins werkelijk zo effectief en levensverlengend waren geweest als RIVM en NIVEL hebben aangetoond.
Als er in die situatie al wetten waren geweest die verhoging in de weg stonden, dan waren die geamendeerd of anderszins uit de weg geruimd, bijvoorbeeld vanwege de uitzonderlijke situatie. En dat gebeurt nu natuurlijk niet. Want hoe lager de pensioenleeftijd, hoe duurder: er wordt minder lang gespaard terwijl er eerder uitgekeerd moet worden. Het corona-échec dikt steeds verder aan.
Maar: lees vooral zelf wat beide heren aanvoeren. Ze weten allebei heel goed waarover ze spreken, ga daar maar van uit.
Om de lauwe, negatieve reactie van de regering te begrijpen over de ‘normsterfte’ 1Lees de post over de reacties op Normsterfte en het volstrekte zwijgen van CBS te kunnen duiden, moet je misschien even kijken naar een ander, politiek gevoelig, beleidsterrein waar een soort ‘normsterfte’ al een grote rol speelt. Dit opent bovendien een nieuw perspectief op de maatschappelijk-economische gevolgen van de COVID-19 crisis. Aanvullend materiaal voor kosten-baten analyses?
Ik vat e.a. samen in 8 punten:
- Er is al geruime tijd een impliciete ‘normsterfte’, namelijk in het kader van het beleid van de systematische verhoging van de AOW-gerechtigde leeftijd. Dit beleid is gestart in 2013 en in 11 jaar tijd is de AOW-leeftijd van 65 jaar naar 67 jaar verhoogd (vanaf 2024 van kracht). Verdere verhogingen (tot aan 72 jaar) worden in het vooruitzicht gesteld in de komende jaren;
- De rechtvaardiging van het beleid was de, door CBS voorspelde, trendmatige stijging van de resterende levensduur van 65-jarigen, dus de DALING van sterftekansen van 65-plussers. Het verhogen van de AOW-leeftijd met 2 jaar zou dan ook met een ca. 2-jaar hogere resterende levensduur van 65-jarigen moeten corresponderen in 2024 t.o.v. 2013. Deze 2 jaar is ongeveer 10% van de totale resterende levensverwachting van 65-jarigen in 2013 (grofweg 20 jaar). Gemiddeld over een 11 jarige periode, zou de daling per jaar ca. 0,9% moeten bedragen. Deze factor zou je ook per jaar moeten afzetten tegen ‘volume effecten’ zoals vergrijzing om uit te maken hoe de totale sterfte van 65-plussers zich heeft ontwikkeld;
- Helaas, een 10% toename van de verwachte resterende levensduur heeft zich niet voorgedaan in 2013-2024. De voorspellingen van CBS bleken te hoog. De resterende levensduur van 65-jarigen is in 2024 nauwelijks hoger dan in 2013. Zie voor tijdreeksen:
https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2024/45/prognose-levensverwachting-65-jarigen-20-96-jaar-in-2030 (
N.B. Open de eerste tabel van deze webpagina;)
| Levensverwachting op 65-jarige leeftijd, waarneming. | |||
| 2003 | 2013 | 2023 | |
| Waarneming in jaren | 17,78 | 19,6 | 19,87 |
| Stijging per 10 jaar | +10,2% | +1,4% | |
| Bron: CBS | |||
- De te lage levensduur was niet alleen het gevolg van de flinke toename van sterfte tijdens de COVID-19 crisis, want ook al in het tijdvak 2013-2020 was er geen waarneembare toename van de resterende levensduur bij 65 jaar (begin 2013: 19,6 jaren, begin 2020: 19,5 jaren). M.a.w. volgens de ‘pensioenbeleid normsterfte’ was er eigenlijk al ‘oversterfte’ kort na het begin van 2013. Het is wel zo dat de COVID-19 sterfte een groot nieuw probleem is, zie punt 7;
- Desondanks bleef de regering (Rutte-kabinetten na Rutte-1, en in 2024 kabinet Schoof) in 2013-2024 steeds maar de AOW-leeftijd ophogen. Ook CBS heeft nooit aan de bel getrokken over de eigen veel te hoge voorspellingen. Het gevolg was dat mensen na 2013 geleidelijk aan steeds meer van hun pensioen (in termen van tijd en geld) moesten inleveren, zonder daar iets terug te krijgen. In het begin van de periode was dit offer nog beperkt, maar nu kan men zeggen dat er een groot sociaal probleem van ongelijke behandeling van gepensioneerden is ontstaan. Tijd voor een parlementaire enquête?
- De te hoge CBS-prognoses waren eenzijdig gebaseerd op ontwikkelingen in 2000-2010. Echter dat decennium was bepaald niet representatief. In 2000-2010 nam de verwachte resterende levensduur van 65 jarigen inderdaad met 2 jaar toe, maar in de vijftig jaar vòòr 2000 was deze toename slechts 3 jaar! Gegeven die voorgeschiedenis, is het verbijsterend te zien hoe een statistisch bureau lange-termijn prognoses kan maken, waarbij men ontwikkelingen in een relatief korte, uitzonderlijke periode gewoon doortrekt naar (tientallen jaren) in de toekomst! Maar ja, de reputatie van CBS lag voor Rutte-1 alleen maar op het gebied van de ‘beschrijvende statistiek’, aan ‘verklarende statistiek’ deden ze daarvoor nooit;
- Maar er is meer. We hebben namelijk niet alleen te maken met het achterwege blijven van verhoging van de resterende levensduur (minstens 10% over 11 jaar) maar ook nog eens met een extra daling van 10% van de verwachte levensduur door een veel hogere sterfte in 2020-2024 tijdens de COVID-19 crisis. Dit is een groot probleem voor iedereen die het publiek wil wijsmaken dat de AOW-leeftijd verder kan worden verhoogd. Dit wordt trouwens nu weer, in de verkiezingstijd, bepleit door de VVD.
De daling van de verwachte levensduur in 2020-2024 blijkt niet uit de CBS-tabel in het rapport van november 2024, maar is onmiskenbaar, want volgens de definitie van ‘statistische verwachting’ is de verwachte resterende levensduur bij 65 niet anders dan de gewogen som van de jaren en sterftekansen voor alle leeftijden boven de 65. Wanneer er over de hele linie een 10% hogere sterfte sprake is, dan zou zich dat vroeg of laat door moeten vertalen naar een 10% daling van de resterende levensverwachting van 65 jarigen. Dus in plaats van een bijtelling van 2 jaar t.o.v. 2013 dient voor mensen die nu met pensioen gaan de levensverwachting eigenlijk nog met 2 jaar te worden verminderd. De resterende leeftijd is dan weer 17,5 jaar geworden, net als in 2000, een terugval van een kwart eeuw! - Het CBS durft dit niet te laten zien in de tabel. Om dit te rechtvaardigen, verwees het CBS, in eerdere rapportages, nog naar het incidentele karakter van de verhoogde COVID-19 sterfte, inclusief verwijzingen naar ervaringen met de Spaanse griep na WO-1. Nu die hogere sterfte aanhoudt, kan dat niet meer en kiest CBS er voor om op een andere wijze de gevolgen van de crisis NIET in beeld te brengen. CBS schrijft in het rapport van november 2024 dat de voorspelling van de levensverwachting van de Nederlandse bevolking voortaan niet meer gebaseerd wordt op trends in Nederland, maar op trends ingeschat door een ‘internationaal model’! Het CBS doet geen verdere mededelingen over dit model. Dus vanaf 2020 ( begin COVID-19 crisis) worden verwachtingen van resterende levensduur voor Nederland gegeven vanuit het internationale model (NAVO?)…
Reactie van Jan van der Zanden (ex-CBS directeur ad interim)
Ik vind het artikel (van JVI, red.) niet erg objectief. Maar misschien lees ik niet goed of weet ik iets niet…..
CBS heeft op 8-11-2024 netjes gerapporteerd dat de levensverwachting is gedaald. https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2024/45/prognose-levensverwachting-65-jarigen-20-96-jaar-in-2030 En ook dat dat door Corona komt (uiteraard niet door vaccinaties, maar dat weten ze daar ook niet en daar gaan ze niet over; maar wij wappies weten wel beter……).
En de minister heeft kort daarna (11-11) op grond daarvan de AOW leeftijd bevroren voor 2030 conform de wet. https://www.awvn.nl/pensioenregeling/nieuws/aow-leeftijd-in-2030-67-jaar-en-drie-maanden/#:~:text=Net%20als%20in%202028%20en,geen%20sprake%2C%20meent%20de%20minister. Hij heeft gemeld dat de daling eigenlijk genoeg was om de leeftijd te laten dalen, maar dat mag niet volgens de wet. En hij verwacht dat de daling niet zo structureel is, dat het niet nodig is om de wet aan te passen. De verwachting is vermoedelijk (maar dat is mijn speculatie) dat vanaf 2031 of 2032 de AOW leeftijd weer wat zal stijgen omdat de levensverwachting weer is toegenomen.
En in het VVD verkiezingsprogramma staat gewoon dat de AOW leeftijd stijgt als de levensverwachting stijgt. Dat staat er denk ik al jaren. En ook dat de koppeling van AOW (en WIA en WW) met minimumloon niet wordt losgelaten; wel de koppeling met Bijstand en dat soort minimum uitkering. M.i. volkomen terecht.
Ik snap echt de kritiek in je artikel niet zo goed. C.q. ik kan geen feiten vinden die de kritiek schragen.
Wat wel echt heel fout van CBS is, is dat ze alsmaar smoezen verzinnen (mogelijk in opdracht van VWS, waar de CBS-directeur hier voor de directeur was!!!) detail data over sterfte en vaccinatie status achter te houden. Dat is echt heel ernstig en kwalijk.
Eventueel vervolg kan in de comments!
Referenties
- 1
In punt 4 staat een levensverwachting vanaf 65. Die staat uitgedrukt in dagen. Ik hoop dat jullie jaren hadden bedoeld.
Aangepast, dank!
Lunchpauze, fijn een nieuw artikel (eet met aandacht 😉 ), het besef dat anderen het al met veel aandacht gelezen hebben blijkt uit dat “dagen””jaren”moesten zijn en dat voelt goed. Want dat betekent, in mijn ogen en ik hoop ook in jouw ogen Anton, dat het aantal lezers hier wel minder zijn dan bij artikelen/berichten in de MSM maar dat de lezers van de MSM vaak koppen snellen en de propaganda voor waarheid aannemen en de lezers hier ook echt wat doen met de informatie om de waarheid boven tafel te krijgen.
Wat ik nog mis is het effect van de babyboom generatie die nu gepensioneerd aan het worden is. Voor de statistieken niet interessant misschien, maar wel een argument voor de verbloeming. Die vergrijzing veroorzaakt een grotere druk op de voorzieningen en mogelijk wil de overheid door leugens en bedrog (waarheid is maar zo saai) er voor zorgen dat de AOW en zorg niet te duur wordt? En kogels kopen is ook zoveel beter dan mensen langer in leven houden.
De meeste babyboomers zijn al sinds hun 65 jaar met pensioen. Wat ook meespeelt is dat de overheid een grote greep uit de pensioenpot hebben gedaan tijdens de bankencrisis in 2008, om de banken te redden. De EU wil nu vaker een greep uit die pot doen voor hun criminele agendas
Inderdaad steeg de levensverwachting vanaf 2013 al minder. Dit komt onder andere omdat we voor 2020 twee zware griepseizoenen hadden met circa 10.000 doden extra. Tussen 2013 en 2020 hadden we jaarlijks hierdoor gemiddeld 5.000 griepdoden, terwijl dit aantal tien jaren daarvoor jaarlijks op circa 2.500 lag.
Interessant artikel. Dank!
Als brainstorm:
Is het niet zo dat er na, zeg, 55 jarige leeftijd nog maar weinig gewerkt wordt? -En als dit zo is, is het dan niet veel goedkoper om met een goede regeling (bv 70% van je laatst verdiende loon) uit het arbeidsproces te vertrekken? Dat scheelt weer 67-55=12 jaar aan 100% doorbetalen.
Volgens mij noemden ze dit vroeger (voor mijn tijd): VUT. Waarom die regeling niet opnieuw invoeren? Scheelt geld onafhankelijk van de resterende levensverwachting.
Of is het de bedoeling (spreekt de duivel in me) dat de vergrijzende bevolking er ver voor hun 67ste (of 72ste) zelf het bijltje bij neer gooit. Aan mensen die vrijwillig het arbeidsproces verlaten hoef je natuurlijk niks te betalen=het allergoedkoopst..
Het jammere is Willem, dat dit geld uit een ander “potje” komt.
De 100% doorbetaling komt bij de overheid vandaan, waar dat nu maar 70% is.
VUT was er, omdat er teveel werknemers waren voor te weinig werk (het kan zo verkeren).
De ouderen moesten dus plek maken voor de jongeren.
Nu moeten de ouderen blijven doorwerken voor de jongeren, alleen wordt dit niet zo ervaren door de jongeren. Die vinden dat de ouderen profiteren. Waarvan we dan profiteren weet ik even niet.
Alle statistieken wijzen juist uit, dat sinds de VUT is afgeschaft mensen veel langer door blijven werken. Inmiddels ook na hun 65e en een aanzienlijk deel ook na hun AOW leeftijd.
En dat is om 3 redenen heel goed:
1. Rust roest!
2. De AOW wordt inderdaad onbetaalbaar als we ouder worden zonder langer door te werken. Zie Frankrijk.
3. De arbeidsmarkt is krap. Als mensen niet doorwerken is er nog meer arbeidsimmigratie nodig. Geen asielimmigratie, want daarvan werkt het grootste gedeelte helaas na vele jaren niet.
Geen rocket science, maar bij een aantal politieke partijen nog steeds niet doorgedrongen.
In FR moet je genoeg “tremesters” gewerkt hebben om volledig pensioen te ontvangen. Veel mensen gaan niet meer aan het werk op hun 16e maar ergens in de 20, dus aan het einde moeten die ook veel langer doorwerken dan tot 62. Echtgenotes van mensen met eigen bedrijf, bv boeren, hebben vaak officieel nooit gewerkt en krijgen dan 450.00 euro per mnd. Daarmee kunnen ze het niet redden. Pensioen in FR is veel minder luxueus dan men vaak denkt.
Iets anders. NRC heeft artikel over gekke wappies die klacht indienen bij tuchtcollege:
https://www.nrc.nl/nieuws/2025/10/10/aan-het-ziekbed-van-joop-sterk-stonden-zijn-familie-en-de-artsen-tot-de-laatste-snik-tegenover-elkaar-a4909128
Het lijkt om een gemiste longembolie te gaan:
Zwaar ademend staart Joop Sterk voor zich uit. […] De afgenomen covid-test is positief, het zuurstofgehalte in Sterks bloed is laag. „Acute respiratoire aandoening door SARS-CoV-2â€, noteert de arts onder het kopje diagnose in het medisch dossier. […] Na een aantal dagen van relatieve stabiliteit, verslechtert Sterks situatie op 7 december. De hoeveelheid zuurstof in zijn bloed loopt steeds verder terug. „De patiënt voelt zich ziek en kortademig.â€
Het vermoeden is bovendien dat hij kampt met een of meerdere verstoppingen van de longslagader, zogenaamde longembolieën. Door de beademingsapparatuur is het alleen onmogelijk om een scan van zijn longen te maken die uitsluitsel geeft. Uit voorzorg geven de artsen hem bloedverdunners. […] In aanwezigheid van zijn vrouw overlijdt Joop Sterk die woensdagavond 8 december 2021 in het ziekenhuis, negen dagen na zijn opname.
In het artikel komt ook een zin voor dat de artsen moesten (be)handelen met beperkingen door de overheid. Daarmee zijn zij in mijn ogen schuldig. Er staan mensen op een lijst die spullen moesten verkopen aan de Duitsers anders zwaaide er wat voor de familie en daar zwaar voor gestraft zijn na de oorlog… Dezelfde smoesjes hoorde ik vanaf begin 2020 toen ik nog dacht de zorgverleners waaronder twee ic-artsen in mijn omgeving te kunnen overtuigen dat de protocollen in veel gevallen dodelijk waren. Veelal economische verklaringen voor dit gebrek aan normen en waarden.
Het volgende zinnetje viel me op:
‘Een ambulance vervoert […] in het holst van de nacht naar de spoedeisende hulp van het Catharina, waar een jonge arts hem onderzoekt. De afgenomen covid-test is positief, het zuurstofgehalte in Sterks bloed is laag. „Acute respiratoire aandoening door SARS-CoV-2â€, noteert de arts onder het kopje diagnose in het medisch dossier. Sterk krijgt direct zuurstof toegediend via zijn neus.’
Vlak daarvoor is deze persoon plots onwel geworden (staat in het artikel). Plotse collaps, laag zuurstofgehalte, oudere leeftijd, mannelijk geslacht, kanker in de voorgeschiedenis (staat allemaal in het krantenartikel), zou daar niet (ook) sprake kunnen zijn van longembolie? Is er tzt een CT angiografie verricht om longembolieen uit te sluiten? Wat was de D-dimeer?
Het staat niet in het krantenartikel. Het tuchtcollege heeft zich uitgesproken.
Verder kan ik er niks over zeggen. En met niks bedoel ik echt niks, dus dat ga ik dan ook niet doen.
Het is natuurlijk mosterd na de maaltijd, maar de uitspraak van het tuchtchollege waar het nrc-artikel naar linkt bevat meer info:
https://tuchtrecht.overheid.nl/zoeken/resultaat/uitspraak/2024/ECLI_NL_TGZRSHE_2024_108
In de nacht van opname is door de beoordelende ANIOS SEH geen CTPA aangevraagd, maar een ANIOS chirurgie (?) heeft dat in de ochtend wel gedaan. De dag daarop is genoteerd dat de CTA “[g]een aanwijzingen voor longembolieën geeft.”
“Uit het standaard laboratoriumonderzoek op 6 december 2021 bleek dat de D-dimeer was gestegen.” Er is dus kennelijk eerder gemeten, maar de uitslag(en) daarvan word(en) niet vermeld. Ondanks dat D-dimeer-bepaling “standaard laboratoriumonderzoek” is, wordt hij niet vermeld in de lab-uitslagen van de nacht van opname (Lab: L 6.5, CRP 57, PCT 0.43, Hb 8,3, Na 132, K 4.0 Ureum 11, kreat 110, eGFR 54, ABG (met 6L 02): pH 7.51, pCO2 27, p02 68, bic 24.3, lactaat 0.90).
Opvallend: AOW leeftijd kan wel stijgen door hogere leeftijd maar de wet zegt niks over verlagen als de leeftijd gemiddeld daalt. Slim gedaan. Alsof ze wisten wat er komen zou.
Klopt, het is wettelijk zo geregeld dat de pensioenleeftijd verhoogd mag worden bij een stijging van de levensverwachting, maar niet verlaagd wordt bij een daling.
Dus als de levensverwachting weer opklimt na een dip die enkele jaren aanhoudt (door bijv. covid, vaccinatie, oorlog etc.), dan mag de pensioenleeftijd toch weer worden verhoogd. Ook als de levensvewachting nog niet terug is op het peil voor de dip.
Dus er is eigenlijk ook geen impliciete normsterfte die gebaseerd zou zijn op de AOW-leeftijd, tenminste voorzover ik uit de wet heb kunnen afleiden.
Het is echt anders dan je suggereert.
De AOW leeftijd stijgt helemaal niet “altijd bij stijging van de levensverwachting”. Dus ook helemaal niet extra na een dip.
Artikel 7A lid 2 van de AOW wet meldt.
V = 2/3 * (L – 20,64) – (P – 67)
Dus:
Verhoging = 2/3 * (Levensverwachting op 65 jarige leeftijd – 20,64) – (Bestaand Pensioen Jaar – 67)
Dus, wel afgerond en begrensd tot stapjes van 3 maanden, geldt:
Pnieuw = Poud + 2/3 * (L(65) – 20,64) – (Poud – 67) =
67 + 2/3 * (L(65) – 20,64)
Kortom P stijgt helemaal niet na een dip.
De norm van 67 jaar en de levensverwachting van 20,64 jaar zijn in 2012 vastgesteld en in stappen zou die 67 jaar in 2024 gerealiseerd worden.
De koppeling is in 2020 van 100% teruggebracht naar 2/3 = 67%. En toen is ook vastgelegd dat de AOW leeftijd niet kan dalen.
De AOW leeftijd is dus nu 67 + 2/3 van de extra levensverwachting van een 65-jarige uit 2012 (die toen 20,64 jaar was).
Nu blijkt dat door de oversterfte na Corona/vaccinaties de 67 jaar, laat staan de 67 jaar + 3 maanden in 2028, niet correct was. Maar verdere verhogingen blijven dus ook uit, totdat de levensverwachting weer boven de oorspronkelijk bedoelde trend uit komen.
Bedankt voor de rectificatie van mijn interpretatie van de overheidsinformatie. Er is dus wel een impliciete normsterfte, gebaseerd op de levensverwachting van 2012. Interessant. Dat valt dan weer mee.
De wet regelt echter niet dat de AOW-leeftijd automatisch zou moeten dalen bij een daling van de levensverwachting. De regering zou het dus wel kunnen doen, op basis van deze impliciete norm, maar ze hoeven niet. Zo begrijp ik het na jouw uitleg, Jan.
Nee, volgens de wetswijziging van 2020 mag het niet verlaagd worden bij lagere levensverwachting. Dan moet eerst de AOW wet aangepast worden.
En ik/AI had nog iets over het hoofd gezien.
De wijziging is al in juni 2019, dus ruim voor Corona, ingediend. Dus dat was niet de reden!!!
Besloten is dat de AOW-leeftijd werd bevroren op 66 jaar en vier maanden, terwijl die eigenlijk op 67 jaar had moeten uitkomen in 2021. Vanaf 2021 stijgt de AOW-leeftijd alsnog in drie stappen naar 67 jaar in 2024, drie jaar later dan eerder voorzien.
En de mogelijkheid om te verlagen is er uit gehaald om jojo beleid te voorkomen.
Ik kom graag nog even terug op de historie van de verhoging van de AOW leeftijd. Daaruit blijkt dat de grote fout in 2012 is gemaakt. Daarmee lag de stijging tot 67 jaar in 2024 vast.
In 2022 is wel opnieuw een fout gemaakt: op basis van de cijfers had toen verdere verhoging naar 67+3 maanden in 2028 niet gemogen. Daarna zijn verhoging wel, terecht, bevroren. Ik heb n og niet uitgezocht waarom in 2022 dat besluit is genomen. Waarschijnlijk omdat verwacht werd dat de oversterfte maar tijdelijk was.
Minister Van Hijum heeft in zijn brief wel “eerlijk toegegeven” dat op basis van de data de verhoging van 2028 onterecht was.
Conclusie: JVI heeft zeker gelijk dat de stijging niet in de haak was en is conform de geest van de wet uit 2012.
Voor de liefhebbers een uitgebreid feitenrelaas (van AI).
==========================
Hoe kwam het besluit tot verhoging van AOW leeftijd tot stand?
Zie hier de goed leesbare versie met grafieken: Hoe kwam het besluit tot verhoging van AOW leeftijd tot stand.docx https://janvdzanden-my.sharepoint.com/:w:/g/personal/jan_janvdzanden_onmicrosoft_com/EU_IJybFHBlCihd1_kwPE9EBqFyPLpicrIYm_BSQoAGXTA?e=r64VpU
De verhoging naar 67 jaar werd in juni-juli 2012 door het parlement aangenomen als vast traject: 2013→2019 (66 jaar)→2023 (67 jaar). Pas vanaf 2024 zou de AOW-leeftijd gekoppeld worden aan de levensverwachting. Prognose levensverwachting 65-jarigen: 20,96 jaar in 2030 | CBS
Dit betekent:
1. Het besluit was politiek, niet evidence-based monitoring: In 2012 werd het hele traject naar 67 jaar vastgelegd, zonder tussentijdse evaluatie of correctiemogelijkheid.
2. Geen 5-jaar vooruitblik in 2019: De verhoging naar 67 jaar in 2024 was al in 2012 besloten. Er was dus geen moment in 2019 waarop het kabinet de data kon bekijken en kon besluiten om niet door te gaan.
3. Wel signalen dat het mis zou gaan:
o De stijging 2000-2010 was al extreem vergeleken met de 50 jaar daarvoor
o Al in 2015-2017 was zichtbaar dat de levensverwachting stagneerde
o Maar het politieke besluit bevatte geen rem
4. De koppeling aan levensverwachting kwam te laat: Vanaf 2024 wordt de AOW-leeftijd wel gekoppeld aan actuele cijfers, maar toen was de schade al aangericht.
Conclusie
De verhoging naar 67 jaar was geen datagestuurde beslissing die in 2019 werd genomen, maar een politiek besluit uit 2012 gebaseerd op te optimistische CBS-prognoses, zonder mogelijkheid tot bijsturing toen bleek dat de werkelijkheid anders was.
De visualisatie is nu compleet en toont duidelijk aan dat:
Zie: https://claude.ai/share/efcc3f33-e4e7-48a5-8962-2a8eac8a3916
• Het besluit te vroeg en te rigide was
• Er geen correctiemechanisme bestond
• De signalen van stagnatie werden genegeerd
• Mensen hierdoor structureel benadeeld zijn
Analyse van CBS-voorspellingen, werkelijke ontwikkelingen en de impact op AOW-uitkeringsduur
CRUCIAAL: Wanneer werd de verhoging naar 67 jaar besloten?
• Juni-juli 2012: Wet aangenomen door Tweede en Eerste Kamer
• Vast traject: 2013 → 66 jaar (2019) → 67 jaar (2023)
• Pas vanaf 2024: Koppeling aan levensverwachting volgens CBS-formule
• Conclusie: De stijging naar 67 jaar was een politiek besluit in 2012, NIET gebaseerd op latere monitoring
Wat betekent dit voor de verantwoordelijkheid?
• 2012: Kabinet besluit op basis van optimistische CBS-prognoses tot vast traject naar 67 jaar
• 2013-2019: Levensverwachting stagneert, maar traject loopt door (geen tussentijdse evaluatie/correctie)
• 2020-2023: COVID-19 zorgt voor extra daling, maar 67 jaar gaat toch door in 2024
• Vanaf 2024: Nu pas gekoppeld aan levensverwachting, maar de ‘schade’ van 67 jaar is al aangericht
HAMVRAAG: Kon men in 2012 weten dat de verhoging te optimistisch was?
GEDEELTELIJK. Het besluit werd genomen in juni-juli 2012, gebaseerd op CBS-prognoses uit die periode.
• De extreme stijging van levensverwachting in 2000-2010 was al atypisch vergeleken met 50 jaar daarvoor
• CBS had conservatiever moeten prognosticeren gezien de historische context
CRUCIALE FOUT: Het traject naar 67 jaar werd vastgelegd als politiek besluit zonder escape-clausule. Pas vanaf 2024 zou koppeling aan levensverwachting plaatsvinden.
1. Waren CBS-prognoses te optimistisch?
JA. CBS voorspelde consequent 20,8-21,0 jaar levensverwachting bij 65 voor de jaren 2026-2030.
Werkelijkheid: In 2024 is de levensverwachting 20,3 jaar – lager dan alle prognoses uit de jaren 2020-2023.
2. Klopte de 10% stijgingsaanname (2013-2024)?
NEE. Verwacht: 19,6 → 21,6 jaar (+10%)
Werkelijk: 19,6 → 20,3 jaar (+3,6%)
3. Was er al ‘oversterfte’ vóór COVID-19?
JA. Tussen 2013-2019 steeg de levensverwachting bij 65 met slechts 0,1 jaar (19,6 → 19,7).
Voor het beleidsdoel had deze in 2019 al op ~20,5 jaar moeten zitten. Een tussentijdse evaluatie had dit moeten signaleren.
4. Heeft COVID-19 extra schade aangericht?
JA. De levensverwachting daalde van 19,7 (2019) naar 18,9 (2020-2021).
Een terugval van 0,8 jaar, bovenop het al achterblijven bij de doelstelling. Desondanks werd 67 jaar in 2024 doorgevoerd.
5. Had men in 2013-2019 moeten bijsturen?
JA. Al in 2015 was duidelijk dat de levensverwachting stageerde.
Maar het politieke besluit uit 2012 bevatte geen correctiemechanisme – de trein naar 67 jaar was niet meer te stoppen.
Waar is het echt fout gegaan? Dat is in 2022. Toen is ondanks de lagere levensverwachting toch besloten om de AOW leeftijd in 2028 te verhogen naar 67 + 3 maanden. Dat had niet gemogen. Maar kan ook niet zo maar teruggedraaid worden.
Dat kwam ze natuurlijk goed uit. Het lijkt toch echt wel dat de een oogje hebben dichtgeknepen. Als het andersom was geweest (financieel negatief effect) hadden ze ongetwijfeld alert gereageerd, wetten geamendeerd of wat dan ook.
Het is nog ingewikkelder. Er is in 2016 een versnelling en in 2020 een temporisering doorgevoerd.
Er had dus op 2 momenten bijgesteld kunnen worden, omdat toen bekend was dat de trend (67 jaar in 2024) te optimistisch was. Maar de teneur verder blijft wel ongeveer gelijk. AI had het dus helemaal fout.
Ik heb mijn .docx (zie link boven) aangepast. ik denk dat het nu helemaal klopt.
Ik vind het een dooddoener dat dingen niet teruggedraait of aangepast kunnen worden. Met de juiste mensen aan de macht, kunnen wij contracten en wetten opzeggen en wetten aanpassen. Wij kunnen uit de EU en NAVO gaan en de nederlandse wetten aanpassen aan de huidige situatie. Als we stoppen met het betalen aan de EU en Capitalisten, dan kan iedereen weer met 65 met pensioen.
Voor de liefhebber in deze uitdagende materie; door de lagere levensverwachting na/door corona, herinner ik me meen CNV-voorman Fortuin over € 5 miljard besparen op de AOW, waar je in een CAO leuke dingen mee kan doen.
Alleen nu weer verkiezingen en bezuinigingen op bijv die AOW weer naar voren (nieuwe NAVO-norm), bijv door de AOW pensioenleeftijd naar 73 jaar te verhogen. Leuker kan ik het voor u niet maken, wel ingewikkelder.
Nou overdrijven is ook een vak: die 73 jaar zie ik nog niet zo snel gebeuren.
Maar onze pensioen miljarden, welvaart en soevereiniteit zijn wel “at stake” door o.a. de Euro-crisis en de Euro schuldenberg na Corona.
Kijk, nu komen we ergens Anton. Het duurt soms even. 😉
Mijn inziens is de pensioenswet de reden om voornamelijk een lage sterfte te verwachten. Deze lage prognose klopt namelijk bij lange na niet met lange termijn trend.
Als je historische cijfers door berekend naar de toekomst, kom je op veel hogere sterfte, en dus lagere levensverwachting uit.
Ik vermoed dat het CBS deze cijfers bewust laag heeft aangehouden, om zo de cijfers bij de wet te staven.
Daarom ben ik ook niet verwonderd over de huidige sterfte cijfers (uitzonderingen daar gelaten).
Maar de 80+ laat ‘normale’ sterfte zien.
Ik schreef er al een iets over.
https://x.com/BonneKlok/status/1780603844378140798?t=h8YYoYAv_swM7DEVNATGKQ&s=19
https://www.ad.nl/economie/met-67-jaar-en-3-maanden-met-pensioen-blijft-nog-wel-even-want-heel-veel-ouder-worden-we-niet-meer~a1ca0f46/
Dus dat?
Wat ik in bovenstaande overwegingen mis, is het effect dat de verhoging van de pensioenleeftijd heeft op de levensverwachting. Denk aan het slopende effect van de gedorven levensvreugde bij het vooruitzicht langer te moeten werken, plus de verwoestende werking van het werken zèlf. Rust roest? Ja, wellicht voor een paar volstrekt fantasieloze zombies die zich, na pensionering, te pletter vervelen.
Als iemand mij vraagt hoe ik kans zie om zo oud en gezond te zijn, luidt mijn antwoord: Weinig alcohol, geen tabak, regelmatig masturberen en ZO MIN MOGELIJK WERKEN!
Economische verklaring(en) van heel veel waar we in zitten: Hester Bais bij Jorn Luka in The Trueman Show. Hester heeft definitief het contract/bewijs in handen. A.u.b. deel dit verhaal. Ondertussen blijft een ieder die de details aan het licht kan brengen net zo belangrijk, zoals deze site virusvaria, want ook iedere dode levert geld op omdat er geen pensioen meer hoeft te worden uitbetaald, enz. Hoop haal ik uit de woorden van Hester dat er minder dan 20% van de mensen nodig is om het goede boven te krijgen (in mijn eigen woorden).
Iedereen bedankt voor de reacties op het artikel!
Vooral ‘mijn opponent’ Jan van Zanen heeft, in samenspraak met AI, zijn best gedaan en nog aanvullende informatie boven tafel weten te krijgen.
De reacties zijn echter voornamelijk gericht op het eerste punt dat ik wilde maken (de verhouding van normsterfte tot verhoging van de AOW- leeftijd) en niet zozeer op mijn tweede punt, namelijk dat CBS weigert de hoge sterfte van de COVID-19 crisis door te rekenen in de berekening van de verwachte resterende levensduur van 65 plussers.
Dat is jammer want dat tweede punt is nu juist van belang voor kosten/ baten (KBA) analyses. Anton en Herman hebben onlangs getracht een deel van de directe kosten/ baten van de COVID-19 vaccinaties in beeld te brengen. Ze drukten die uit in termen van verloren levensjaren. Het maakt natuurlijk heel wat uit (een factor 10 of zo) als je alleen de verloren levensjaren van de overledenen (geschatte oversterfte ) in beschouwing neemt of ook de verwachting van verloren levensjaren van de overige bevolking. In het eerste geval heb je het over honderdduizenden en het tweede geval over miljoenen levensjaren. Overigens hoort er bij een volledige KBA ook een analyse te worden gemaakt van de indirecte kosten en baten (bijvoorbeeld effecten op de sterfte via de economie, sociale verhoudingen etc.).
In dit verband heb ik ook nog een setje aanvullende vragen, want het is bizar natuurlijk dat het CBS weigert de gevolgen van de EIGEN NL bevolkings- en sterftecijfers door te rekenen met de EIGEN modellen (‘cohort’- en/of periode modellen) in de resterende levensverwachting van Nederlandse 65-plussers !
Toch is hier geen misverstand over mogelijk. CBS bevestigt de weigering door in de eerste jaren van de COVID-19 crisis dit gewoon openlijk toe te geven, met als verklaring het waarschijnlijk incidentele karakter van die crisis. Als dan later de crisis toch niet erg incidenteel blijkt te zijn, gaat CBS niet alsnog doorrekenen, maar wordt in de rapportage van 2024 botweg, zonder opgave van redenen, gezegd dat CBS zich voortaan richt op een ‘internationaal model’.
Deze gang van zaken werpt natuurlijk vragen op:
1. Waarom precies voldoet het huidige CBS model niet meer?
2. Waarom was dit model, volgens CBS, wèl geschikt bij de ondersteuning voor het beleid m.b.t. verhoging van de AOW- leeftijd in de periode 2012-2024?
3. Meer specifiek: hoe gaat CBS plannen voor verdere verhoging van de AOW-leeftijd rechtvaardigen als de verwachte resterende levensduur niet meer direct is gebaseerd op de NL-bevolking?
4. Waarom kiest CBS niet voor een soortgelijke oplossing als RIVM, namelijk het doorgaan met de bestaande modellering, maar met een aanpassing, bijvoorbeeld het inbouwen van een ophoog-component, in de modellen voor ‘onverklaarbare’ hogere sterfte?
5. Heeft CBS wel eigenmachtig besloten om over te gaan op het internationale model, of is er hierover eerst met opdrachtgevers gepraat, of mogelijk door opdrachtgevers zelfs druk uitgeoefend?
6. Wanneer er is gepraat, met wie is er dan gepraat en hoe groot was de druk van opdrachtgevers (graag specificeren naar beleidsterrein en niveau: zijn die partijen nationaal/internationaal en overheden/ bedrijfsleven naar sector)?
7. We zien in de recente geschiedenis dat er een aversie is om een daling in de verwachte (resterende) levensduur te accepteren. Dit blijkt o.a, uit bestaande wetgeving m.b.t pensionering, waarin formeel is vastgelegd dat een daling van de huidige AOW-leeftijd zelfs is uitgesloten. Speelt de aversie soms ook een rol in het besluit van CBS om over te gaan op een internationaal model? Want het is bekend dat Nederland een relatief hoge sterfte in de COVID-19 crisis kent in vergelijking tot andere landen, zodat ‘internationalisering’ (per saldo) voor NL een relatieve verlaging betekent van de sterfte en een verhoging van de verwachte resterende levensduur.
8, Hoe ziet dat internationale model er uit?
9. Wie heeft dat model gemaakt en wie gebruikt het model nog meer?
Ik wil tenslotte nog iets zeggen over de kritiek van Jan van Zanen op mij, in de hoofdtekst van het artikel.
…mijn objectiviteit. Ik ben zeker niet neutraal omdat ik ook tot de grote groep van zwaarst gedupeerden behoor die (minstens) 2 jaar later dan gedacht met pensioen ging/gaat/ zal gaan. Maar dit wil niet zeggen dat mijn kritiek op het beleid en het CBS niet feitelijk en objectief is.
…CBS. Jan zegt: CBS heeft op 8-11-2024 netjes gerapporteerd dat de levensverwachting is gedaald…
En ook dat dat door Corona komt…
Het CBS meldt, in die referentie, alleen de te hoge verwachting in het algemeen vanaf 2013 (zonder overigens daarbij zelf het boetekleed aan te trekken). Ze noemen ook niet hun weigering de effecten van COVID-19 op de sterfte door te rekenen. CBS gebruikt weliswaar de term COVID-19, maar dan als (deel)verklaring voor het falen van de gemaakte eigen (veel te hoge) verwachting van de ontwikkeling van de levensduur na 65. Dit is dus onjuist ( die verwachtingen waren al lang voor 2020 veel te hoog) en eigenlijk behoorlijk brutaal, dit is helemaal niet ‘netjes’.
…de VVD. Het volgende las ik in de media over de doorrekening van de recente verkiezingsprogramma’s van 10 politieke partijen door het CPB:
…VVD, SGP en Volt willen dat ouderen langer blijven werken, waardoor de uitgaven aan AOW dalen. De precieze verhoging van de AOW-leeftijd verschilt per partij, van een paar maanden bij VVD, SGP en JA21 tot een heel jaar bij Volt…
Deze 4 partijen zien blijkbaar in de komende regeringsperiode een flinke aanvullende bron van financiering van hun plannen en een nog verdere verhoging van de AOW-leeftijd. Dat JA21 in de eerste regel niet is vermeld, komt waarschijnlijk omdat ze wèl met CPB over dit onderwerp hebben gesproken, maar dit niet vermelden in de publieke versie van hun programma…
Het CBS heeft tot 2024 openlijk gecommuniceerd dat er (nog steeds) oversterfte was terwijl Corona al weg was. Daarna is het weg gemoffeld, vooral door RIVM.
Ik heb later aan mijn reactie toegevoegd:
1. Er waren twee momenten waarop de pensioenleeftijd is aangepast [voor 2020]. Toen was al bekend dat de levensverwachting minder snel ophoog ging dan bij de invoering van de wet gedacht. Toch is toen niet ingegrepen om de pensioenleeftijd (tijdelijk) te bevriezen. Dat is m.i. een beleidsfout. Ik wist dat aanvankelijk niet. Mijn fout dat ik dat aanvankelijk verkeerd had beschreven. Jij had gelijk op dit punt.
2. Ik heb opgemerkt dat Minister Van Heijum in zijn brief heeft gesteld dat de AOW-leeftijd te hoog is bij de huidige sterfte. Maar dat er nou eenmaal (overigens pas in 2019/2020) is afgesproken dat de AOW-leeftijd nooit daalt. Dat is m.i. toch tamelijk “eerlijk”.