0-65 jaar in NL: meer oversterfte in afgelopen jaar dan coviddoden sinds maart 2020

Veelgestelde vraag: “Hoe zit het nou eigenlijk met de 65-minners? Daar is toch geen oversterfte te zien, of wel?” Je hoort er inderdaad weinig over. Tot 65 jaar komt het grootste deel van de mensen er altijd genadiger vanaf dan de oudsten. Dat is al te zien in de grafiek op bij CBS. De onderste blauwe lijn (65-min) vertoont veel minder bulten dan die van de 65-plussers. Het is natuurlijk de onderste lijn omdat de sterfte daar het laagst is, wekelijks rond de 350 a 400. We nemen een paar delen van het laatste nieuwsbericht van CBS onder de loep, dat dateert van 5 augustus.

CBS schrijft over juli 2022: “De sterfte was onder mensen jonger dan 65 jaar in week 30 naar schatting 400, iets meer dan verwacht. Voor deze leeftijdsgroep was de sterfte in juli ruim 100 meer dan de verwachte sterfte voor die maand. Alleen in week 28 was er sprake van oversterfte.”

Kennelijk is er geen reden tot zorg bij oversterfte in juli onder 65-minners en die eerdere oversterfte was slechts “iets meer dan verwacht”. Het is dus niet helemaal goed, 100 teveel, maar eigenlijk was er alleen in week 28 reden om van oversterfte te spreken. Die oversterfte is het laatste piekje van deze lijn:

Als het gemiddelde 350 per week is dan staan 100 extra doden voor ca. 7% meer dan de totaalsterfte per maand (van 65-).

2020 als referentiejaar

In 2020 herkennen we ook bij de 65-minners de periodes waarin het coronavirus opspeelde. In de zomer zien we de piek van de hittegolf. Verder meandert de sterfte rond de lijn van de verwachte sterfte. Zo hoort het er uit te zien.
Aan het eind van het jaar stijgt de sterfte weer, het griepseizoen doet zijn intrede (de “tweede golf”).

Juli als periode bekeken

Wie “Bandbreedtes voor dummies” heeft gelezen weet dat we aanhoudende meersterfte met argusogen moeten bekijken. Daar lijkt hier toch wel sprake van. We gaan het dus eens cumulatief visualiseren en we sommeren de weekmarges ook op statistisch verantwoorde wijze (niet perfect maar goed genoeg). Er lijkt nu wel degelijk reden tot zorg want in de maand juli was er al, anders dan we lezen in het nieuwsbericht, in de tweede week sprake van oversterfte die maar bleef stijgen:

Toch even checken: hoe is het dan eerder in het jaar gegaan met de 65-minners? Het blijkt dan dat er al veel eerder sprake was van een oversterftesituatie, vanaf week 15:

N.B.: De mindersterfte in het begin van 2022 is te verklaren door de fikse oversterfte van eind 2021. Een aantal van die overledenen is helaas enkele maanden ’te vroeg’ van ons heengegaan.

Los van die ondersterftefluctuatie lijkt er wel een continue onderstroom te zijn die al snel tot oversterfte leidt. Gezien vanaf 1 augustus 2021, dus de volledige afgelopen 12 maanden in beeld:

Nu is het zo dat elke augustus weer op nul begint. Het is ook te verdedigen dat je van tijd tot tijd moet “resetten” want sommige oversterftepieken haal je nooit meer in. Dat zou anders betekenen dat je permanent met een eerder opgelopen oversterfte blijft zitten terwijl de wekelijkse sterfte misschien allang is genormaliseerd, mogelijk zelfs met enige mindersterfte. De lijn blijft dan horizontaal en daalt niet meer ver genoeg om weer in de veilige zone te belanden.

Wat we hier echter zien is een continu stijgende lijn die niet weg is te rationaliseren in een leeftijdsgroep die van virussen normaal gesproken weinig last heeft.

Om hoeveel 65-minners gaat het nu eigenlijk?

• Tellen we vanaf 1 augustus 2021, dan zijn er 1.995 65-minners teveel overleden. Het hadden er ca. 350 mogen zijn, volgens de jaarmarge.
• De RIVM-site meldt dat er totaal 22.598 Nederlanders aan Covid zijn overleden sinds maart 2020.
• 8% van de Coviddoden was onder de 65 jaar. Slechts 1% was zelfs onder de 50 jaar.
• 8% van 22.598 is 1.808. Dat betekent dus: 1.808 overledenen aan Covid in ruim twee jaar tegenover 1.995 aan grotendeels onverklaarde oversterfte – alleen al in de afgelopen twaalf maanden (vandaag 31 aug 2021).

Conclusie

De mysterieuze oversterfte heeft alleen al afgelopen jaar meer levens gekost aan 65-minners dan de hele corona-epidemie in deze leeftijdsgroep heeft weggenomen, inclusief de eerste en de tweede golf.

Het is wonderlijk dat onze volksgezondheidsbewakers hier niet al een jaar geleden bovenop zijn gesprongen. Het duurde maanden en er was nota bene een motie nodig om een onderzoek te gelasten. De lichaamstaal van Jaap van Dissel gaf aan dat hij het een nogal zinloze exercitie vond. “Tja, dan zullen we dat moeten gaan onderzoeken”, verzuchtte hij.

De motie vroeg om een onafhankelijk academisch onderzoek dat nu nog steeds niet is uitgevoerd. Maar het komt eraan en zal onder auspiciën van het ministerie van VWS (via ZonMW) worden uitgevoerd, volgens de lijnen van een door het ministerie opgestelde onderzoeksagenda en met beperkte beschikbaarheid van de niet-openbare gegevens van GGD en CBS, die eventueel deels ter beschikking kunnen worden gesteld. Het onderzoeksvoorstel moet dan optimalisatie van data en modellen beogen. Dat klinkt niet als het achterhalen van de oorzaak van de oversterfte. In hoeverre dat daarmee verband staat wordt vast nog wel uitgelegd.

Een en ander roept de vraag op of ze nu echt wel iets te weten willen komen. De openbare data zijn immers al vanuit diverse hoeken geanalyseerd. Of weten ze alles al en schermen ze het liever af? Opengooien is toch het enige wat gaat helpen, wellicht pijnlijk, maar het is niet anders.
–