We worden niet echt ouder maar gemiddeld wel

Een cryptische kop, ingegeven doordat ik jarig ben vandaag. Ik trakteer de lezers van mijn blog daarom graag op een nieuwe kleine ontdekking. Want als je weinig weet, doe je veel ontdekkingen!

De gemiddelde Nederlander wordt steeds ouder, dat realiseer ik mij vandaag weer als geen ander. Iedereen die leeft wordt voortdurend ouder (nog los van het feit dat “ouder” worden ook weer in context moet worden begrepen) maar er komen tegelijkertijd ook weer 0-jarigen bij. Maar wordt de gemiddelde Nederlander daadwerkelijk ouder? En dan bedoel ik eigenlijk: wordt de sterfteleeftijd hoger? Als je mensen hoort praten over “het eeuwige leven”, “waar ligt de grens”, “binnenkort wordt iedereen 120, en dan?”, dan zou je denken van wel.

Het lijkt zo’n vaart niet te lopen. We worden allemaal niet meer ouder, terwijl de gemiddelde sterfteleeftijd wel omhoog gaat. Dat klinkt gek maar dat komt omdat tussen de 0 en 88 jaar de groep jongeren kleiner wordt en de groep ouderen groter. We worden dus eigenlijk al een aantal jaren niet ouder dan 88.

Als we van 2010-2020 kijken, ging de gemiddelde leeftijd van overlijden per 5 jaar met 1 jaar omhoog. Die ontwikkeling is voorheen sneller gegaan toen het belang van hygiëne werd ingezien en meer recent toen medische wetenschappen belangrijke ontwikkelingen doormaakten (bij hart-en vaatziekten nog tussen 2000 en 2010 bijvoorbeeld). Dat progressie gaat steeds langzamer omdat we het laaghangend fruit inmiddels wel hebben gehad. Lifestyle, voeding etc. komen misschien ook nog aan de beurt maar dat zien we dan wel weer.

Zo doorrekenend zitten we in 2028 op 80 jaar, in 2078 op 90 jaar etc. Dat is als je de stippellijn rechtdoor aanhoudt. Natuurlijk kun je niet lineair tot in het oneindige doorgaan, er moet een limiet aan zitten waar we naar afbuigen – maar waar zit die limiet?

Moeten we nu bang zijn voor het schrikbeeld dat wij straks op ons 96ste zitten te verdorren in een verzorgingstehuis zonder verzorging? Wees gerust: de ontwikkeling van ouder worden geldt alleen voor het gemiddelde. Kijken we namelijk naar de gemiddelde stervensleeftijd van mensen boven de 80 jaar, dan zie je iets anders.

Sinds 2018 overlijden 80-plussers gemiddeld rond de leeftijd van 87,8 jaar. Dus al zeven jaar lang is dat gestabiliseerd. Sinds 7 jaar worden die NIET MEER OUDER. Je zou 2017 ook nog mee kunnen nemen: dan is het al 8 jaar stabiel. Terwijl ik altijd dacht dat mensen een steeds hogere leeftijd bereikten.

Hebben we de limiet bereikt? Op zich een geruststellende gedachte.

Wat zegt CBS daarover?

Dat wordt lastiger want dan kom je al gauw bij hun levensverwachting terecht, door CBS gedefinieerd als

“Het gemiddeld aantal nog te verwachten levensjaren op een bepaalde leeftijd”.

In elk geval lijkt het daar niet op, het is géén realistische verwachting. Kijk maar in Grafiek 3: de levensverwachting van jongetjes geboren is in 2020 en 2021 is driekwart jaar korter dan in 2019, na een epidemie van een ziekte waar jongeren geen last van hadden. En hoe kunnen baby’s in 2023 dan bijna weer terug zijn op niveau 2019?

En dan Grafiek 4, geboren in 1959… Oeps… Ik heb nog maar 5 jaar te gaan! Maar dat was de verwachting toen ik geboren werd. De sterftekansen dalen langzaam dus naarmate je ouder wordt, gaat je levensverwachting omhoog. (Ik dacht eerst dat het kwam omdat er leeftijdsgenoten afvallen – maar dat is niet zo).

Gelukkig zie ik in grafiek 5, ‘Levensverwachting op 65 jaar’, dat ik nog ca. 19 jaar heb te gaan. Het is dan 2044. Maar dan ben ik inmiddels, in 2039, 80 jaar geworden. En dan wordt het weer wat hoger: rond de 87,8 jaar, of nog hoger want tegen die tijd is die horizon misschien weer wat verder weg opgeschoven… Of toch niet? Want dan zit ik op de limiet van 87,8 jaar die we zagen in Grafiek 2.

Nou ja, dan heb ik er in elk geval alles uitgehaald!

“Het CBS verwacht in 2070 een levensverwachting van 87,3 jaar voor mannen en 91,6 jaar voor vrouwen.” Ze zeggen er helaas niet bij voor welk geboortejaar dat geldt.

Het wordt tijd voor een “Levensverwachtingen voor Dummies”. Weg met die mystificaties.