De vaccinatieflop: een (omi)kronologie

Net nadat corona zijn intrede deed in Europa en Nederland had Frank Ruesink, zelf vader van een kind met vaccinschade, een kort gesprek met Hugo de Jonge over alternatieve oplossingen om het corona virus te bestrijden. Het antwoord van Hugo de Jonge op de vraag van Frank Ruesink of er ook naar deze alternatieven zou worden gekeken was: ‘daar zou ik zeker niet op rekenen. Vaccinatie is echt het enige dat echt helpt…’ (zie hier het fragment).

Het was vanaf dat moment duidelijk dat de regering in Nederland, net als in veel andere landen, alle kaarten volledig had gezet op vaccineren als enige uitweg uit de corona epidemie. Er werd door de regeringen wereldwijd vele miljarden euro’s en dollars geschonken aan de wetenschap om zo snel mogelijk vaccins te ontwikkelen. In vele nieuwsuitzendingen werd de bevolking op de hoogte gehouden van ontwikkelingen, trials en eerste onderzoeksresultaten.

Ondertussen wezen sceptici, waaronder vele wetenschappers en experts, op een aantal mogelijke valkuilen bij deze strategie. Als ze echter kritische geluiden deelden, dan werden ze vaak agressief bejegend op social media en niet lang daarna zelfs gecensureerd op Big Tech platforms als YouTube, Facebook en Twitter. Kritiek op vaccinatie werd afgedaan als ‘wappiepraat’, ‘complottheorie’ of belachelijk gemaakt met opmerkingen als ‘bent u nu ineens ook viroloog’? Een volwassen gesprek waarbij argumenten en resultaten van studies werden uitgewisseld was, en is in vele gevallen nog steeds, onmogelijk.

In dit artikel kijken we terug de inhoud van de kritiek, en of deze kritiek terecht is geweest of niet.

Vier kritiekpunten

1. Het eerste kritiekpunt op de vaccinatiestrategie is dat het in het verleden nog nooit goed is gelukt om een vaccin te ontwikkelen tegen een coronavirus. Een van de redenen is dat er bij de ontwikkeling van het vaccin een verschijnsel optrad dat Antibody Dependent Enhancement wordt genoemd. Bij proefdieren die een coronavaccin kregen ontwikkelden zich ernstiger ziekteverschijnselen na vaccinatie en confrontatie met een wild type coronavirus als bij ongevaccineerde proefdieren. Met andere woorden: vaccinatie maakte de proefdieren eerder meer ziek dan dat het ze beschermde. In trials met kinderen leidde dit zelfs tot de dood van twee kinderen. Dit is onder andere besproken door dr Peter Hotesz, een van de leidende wetenschappers op het gebied van vaccinologie in Amerika.

2. Het tweede kritiekpunt op de strategie is dat het ontwikkelen van een vaccin voor een coronavirus niet goed mogelijk is, omdat het virus zelf snel muteert. Hierdoor kan een vaccin dat afweer biedt tegen een variant, bijvoorbeeld de Wuhan variant, al heel snel zijn werkzaamheid verliezen bij de opkomst van een nieuwe variant, zoals Delta of Omikron. Piere Capel, hoogleraar immunologie, was in Nederland een van de experts die op dit gevaar wees.
3. Een derde punt waarop de strategie is bekritiseerd is dat het vaccin een immuunreactie van het lichaam oproept, maar dat deze reactie bij mensen met een verzwakt immuunsysteem (zoals kwetsbare ouderen) daarmee dus maar een klein beetje bescherming kan genereren. Immers, het vaccin is afhankelijk van het afweersysteem van de mens om bij een volgende infectie het afweersysteem weer te activeren op basis van de eerder, door het vaccin doorgemaakte, infectie. Deze kritiek richt zich vooral op de doeltreffendheid van het vaccin voor de mensen die het vaccin het hardst nodig hebben. Voor deze mensen zou per definitie het vaccin minder goed werken dan voor de mensen die het vaccin überhaupt minder nodig hebben, omdat hun afweersysteem sterk genoeg is om het virus zonder vaccin te kunnen verslaan. Een manier om te bepalen of een vaccin effectief is, is om uit te rekenen wat het relatieve risicoreductie is van het ontwikkelde vaccin voor de diverse leeftijds- of risicogroepen.
4. Tenslotte was er ook veel kritiek op de gebruikte techniek van de vaccins in combinatie met de snelle ontwikkeltijd, en dus korte tijd voor het uitvoeren van studies naar de veiligheid van het vaccin. Pfizer en Moderna, hebben hun vaccin ontwikkeld op basis van mRNA technologie. Deze technologie is eerder gebruikt in kankerbehandelingen, maar nooit op grote schaal ingezet voor vaccinatie. Met deze techniek krijgen de cellen in het lichaam een RNA instructie om een eiwit te maken dat ook voorkomt in het virus. Dit eiwit wordt door de cel vervolgens op de celwand geplaatst, waarna het immuunsysteem het herkent als een eiwit van een indringer, en aan de slag gaat om het op te ruimen. Het idee is dat niet het hele virus wordt ingespoten, maar de instructie voor aanmaken een kenmerkend deel van het virus. Bij corona gaat het om het spike eiwit. Critici wezen erop dat als het vaccin terecht komt in de bloedbaan het daarna naar allerlei cellen kan gaan, waarna het lichaam de cellen waarin het eiwit tot expressie komt gaat aanvallen, wat kan leiden tot ontstekingen, maar ook auto-immuunziektes, of zelfs de versnelde ontwikkeling van kanker.

Evaluatie van de kritiek

We kunnen nu in chronologische volgorde bekijken of de kritiek terecht is geweest.

In september van 2020 kwamen de eerste resultaten van de onderzoeken van Pfizer en Moderna naar buiten. Zij claimden dat het coronavaccin voor meer dan 90% effectief was. Het nieuws werd met gejuich ontvangen. Althans, door bijna iedereen. Experts die de onderzoeksresultaten wat beter lazen kwamen tot de conclusie dat de onderzoeksopzet van Pfizer onvoldoende was om effectiviteit te beoordelen. Peter Doshi, associate editor van de BMJ (een gerenommeerd wetenschappelijk vakblad) gaf bijvoorbeeld aan dat de opzet van het onderzoek zo zou moeten zijn dat het beoordeeld of het voorkomt dat mensen ernstig ziek worden, in het ziekenhuis belanden of sterven en daarnaast of het vaccin transmissie stopt. Dit was zijn conclusie na het lezen van de onderzoeksopzet:
‘None of the trials currently under way are designed to detect a reduction in any serious outcome such as hospital admissions, use of intensive care, or deaths. Nor are the vaccines being studied to determine whether they can interrupt transmission of the virus.’

https://www.bmj.com/content/371/bmj.m4037#:~:text=Hospital%20admissions%20and%20deaths%20from,not%20designed%20to%20find%20out.

Toen de vaccins eenmaal op de markt waren heeft in een artikel in the Lancet de berekening gestaan hoe effectief het vaccin nu eigenlijk echt is. De auteurs concluderen daar dat absolute risicoreductie (ARR) van het vaccin erg laag is. De absolute risicoreductie is de afname van de kans dat je ziek wordt op basis van de kans dat je ziek wordt voordat je een vaccin hebt genomen. Op basis van de studieresultaten komen de auteurs van het artikel tot de volgende uitkomsten voor Absolute Risk Reduction:

“ARRs tend to be ignored because they give a much less impressive effect size than RRRs: 1·3% for the AstraZeneca–Oxford, 1·2% for the Moderna–NIH, 1·2% for the J&J, 0·93% for the Gamaleya, and 0·84% for the Pfizer–BioNTech vaccines.” (https://www.thelancet.com/journals/lanmic/article/PIIS2666-5247(21)00069-0/fulltext)

Hieruit blijkt dat voor de mensen die weinig risico hebben om ernstige covid te krijgen vaccineren eigenlijk helemaal geen zin heeft. De effectiviteit van het vaccin zit eigenlijk alleen in de groepen die kans hebben op ernstige covid, en uit data wereldwijd en uit Nederland weten we dat deze kans pas serieus begint te worden in de groep van 70 jaar en ouder. Wereldwijd onderzoek van professor John Ioannidis heeft dit laten zien: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1111/eci.13554

Ondanks deze kritiek is rond het eind van 2020 de Westerse wereld begonnen met de massale uitrol van vaccins. Eerst een dosis, maar als snel een tweede dosis. Hiermee verwachtte het grote publiek dat de epidemie voorbij was en lockdowns, anderhalve meter en mondkapjes tot het verleden gingen behoren.

In 2020 doken verschillende mutaties van het coronavirus op. Logisch, want het virus muteert behoorlijk. Dat is onder andere te zien hier: https://nextstrain.org/ncov/gisaid/global. We werden dus geconfronteerd met de Britse variant, de Braziliaanse variant, de Zuid-Afrikaanse variant en de Indiase variant. Deze varianten zijn later omgedoopt en hebben Griekse letter namen gekregen. Nu zijn deze varianten beter bekend als Alpha, Delta en Omikron. En met de komst van varianten kregen we ook weer ‘golven’, ondanks de hoge vaccinatiegraad onder ouderen en in mindere mate onder de jongere leeftijdsgroepen.

Al snel bleek uit data en onderzoek dat het vaccin transmissie niet stopt (bron: The Lancet) en zelfs dat een natuurlijk doorgemaakte infectie betere bescherming biedt dan bescherming die het vaccin biedt, ook in The Lancet.

Dat is in lijn met punt 2 en 3. Immers, het afweersysteem dat het hele virus heeft verslagen herkent bij een volgende confrontatie met een gemuteerd virus de delen die niet of nauwelijks zijn gemuteerd. Over deze kruisimmuniteit was overigens al vrij snel in 2020 bekend dat het bescherming bood tegen het nieuwe coronavirus.

Tot dusver is aangetoond dat kritiekpunten 2 en 3 terecht waren. Hoe zit het met punten 1 en 4?

Heel lang is het bestaan van ADE bij dit coronavaccin ontkent. Sterker, deze zomer werd in diverse landen tegelijkertijd gesproken over een ‘pandemie van de ongevaccineerden’. Gevaccineerden zouden niet of in veel mindere mate in het ziekenhuis of op de IC belanden. In sommige landen zagen de onderzoekers echter iets opvallends: na een aantal maanden liep de bescherming van het vaccin ernstig terug en na 7 maanden werd de bescherming zelfs negatief. Zouden dit de eerste tekenen van ADE of vergelijkbare mechanismen kunnen betekenen?

Uit onderzoek in Qatar is te zien dat bescherming na 7 maanden negatief wordt.

In de tussentijd werd in Nederland discussie gevoerd over het percentage gevaccineerden op de IC. Deze discussie woedde vooral in de herfst van 2021, maar verstomde snel toen uit cijfers, onder andere uit het CZA, bleek dat het percentage gevaccineerden in het ziekenhuis snel opliep.

Opvallend genoeg wilde Hugo de Jonge en het RIVM cijfers over de verhouding niet delen, en in januari 2022 praat eigenlijk niemand meer over de pandemie van de ongevaccineerden. Niet in Nederland en niet in het buitenland. Het is zelfs zo dat de CEO van Pfizer nu aangeeft dat twee dosis van het vaccin niet of nauwelijks beschermt, iets dat halverwege 2021 nog ondenkbaar was om te zeggen.

Heel recent is er echter onderzoek uitgekomen waaruit blijkt dat door de opkomst van de laatste variant, de Omikron variant, gevaccineerden niet minder, maar MEER risico lopen op besmetting. Hiermee valt het hele verhaal van de vaccinatie bescherming compleet in duigen. Conclusie van een studie uit Canada:

‘Our results demonstrate that the effectiveness of 2 doses of COVID-19 vaccines against infection (irrespective of symptoms or severity) is substantially lower for Omicron than Delta, and that VE against Omicron infection was only 37% ≥7 days following a third dose. We also observed negative VE against Omicron among those who had received 2 doses compared to unvaccinated individuals.’

https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2021.12.30.21268565v1.full

Het lijkt erop dat nu ook steeds meer onderzoeken laten zien dat mensen die gevaccineerd zijn een grotere kans lopen op infectie met een nieuwe variant dan ongevaccineerde mensen.

Over nevenschade is op deze website al veel geschreven, onder andere over myocarditis, oversterfte, en het grote aantal meldingen van bijwerkingen in VAERS en bij Lareb. Het laatste nieuws gaat over een ontsteking aan het ruggemerg en opgezetten lymfeklieren na de booster:

Uit het nieuws van 14 januari 2021:

“EMA: zeldzame ruggegraat-ontsteking mogelijke bijwerking vaccins Astra en Janssen

Volgens het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) is een zeldzame ontsteking in de ruggegraat, een mogelijke bijwerking van de coronavaccins van AstraZeneca en Janssen. De neurologische aandoening myelitis transversa kan onder meer slapheid in armen of benen veroorzaken, tintelingen, gevoelloosheid, pijn en problemen met de blaas en de darmen.

Mensen die een van deze vaccins hebben gekregen en die deze symptomen krijgen, wordt geadviseerd om direct medische hulp te zoeken. Zorgverleners moeten alert zijn op signalen en symptomen van myelitis transversa, schrijft de EMA.

Een EMA-onderzoeksgroep concludeerde dat een causale relatie tussen deze vaccins en myelitis transversa “minstens een redelijke mogelijkheid” is. Wel blijven de voordelen van de vaccins ruimschoots opwegen tegen de nadelen.” (bron: nos.nl)

“Bij het Bijwerkingencentrum Lareb komen elke dag tientallen meldingen binnen van opgezette lymfeklieren na het krijgen van de boosterprik. En dat is opvallend, vertelt directeur Agnes Kant aan RTL Nieuws. Daarom wordt er op dit moment onderzoek gedaan naar de meldingen.”

Bron: RTL Nieuws)

We kunnen concluderen dat de critici op alle vier de punten gelijk hebben gekregen nu, twee jaar later. Door het falen van het stoppen van de epidemie door het vaccin en de opkomst van Omikron kan definitief gezegd worden dat het vaccinbeleid van de regering is uitgelopen op een complete flop.