Grond- en mensenrechten in het geding bij aanpak corona

Een regeltje hier, een richtlijn daar en dan nog iets ‘met elkaar afspreken’: Nederlanders blijken een redelijk volkje, best bereid om collectief de schouders ergens onder te zetten. De overheid geniet groot vertrouwen dat is gewaarborgd in een systeem van democratisch overeengekomen rechten en wetten.

In de paniek van de eerste twee weken van de coronacrisis is er natuurlijk uitstekend gehandeld, gezien het feit dat onze experts totaal overvallen werden door dit virus dat een paar maanden eerder elders de kop op had gestoken. De situatie vroeg om harde noodmaatregelen en de Nederlanders hadden begrip voor de drastische maar tijdelijke ingrepen.

Eind maart was al wel duidelijk hoe de vork in de steel zat. Het is morgen 1 juni (twee maaden later) en de beperkingen worden stapje voor stapje opgeheven. Jaap van Dissel heeft nog steeds niks met mondkapjes en het door hem vereiste double blind randomized peer reviewed onderzoek over aerosolen is er nog steeds niet. (Of beter: het is er wel, maar hij vindt steeds weer een reden om de resultaten af te wijzen). Dat dat allemaal niet opschiet wordt elders uit en te na beschreven.

Inmiddels zijn in het proces veel van onze basale rechten geschonden door de uitzonderlijke situatie waarin de coronacrisis ons heeft gebracht. Dat zijn zowel Grondrechten als zaken die we terug kunnen vinden in de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens. Om maar eens wat te noemen:

• Vrijwaring van angst
• Recht op toegankelijkheid tot informatie en communicatie
• Kritische media
• Vrijheidsbelemmering
• De belemmering van meningsuiting
• Privacyschendingen
• Niet respecteren van zelfbeschikkingsrecht
• Moedwillig angst aanjagen
• Vrijwaring van gebrek
• Gezond leven voor de bevolking
• Leven in vrede

• Vrijwaring van angst
  Dit mensenrecht wordt geschonden door bijvoorbeeld dagelijke anekdotische rapportages over de niet-werkzame behandelingen op de Intensive Care, te zien op alle omroepen (met name de publieke). Ook de diverse motivaties om ‘vol te houden’ kun je zien als bedekte dreigementen. (Niet zo bedoeld, dat weet ik, maar de bevolking wordt wel bang gemaakt voor de gevolgen.)
• Recht op toegankelijkheid tot informatie en communicatie
  Er is veel informatie geheim. De ‘modellen’ van het RIVM, de samenstelling van het OMT, de dementie van Jaap van Dissel, besluitsvormingsprocedures, protocollen bij een epidemie – we weten er allemaal niets van. De bevolking gaat ervan uit dat ze stemt op een overheid die juist informeert.
  Het RIVM heeft maandenlang hopelijk goedbedoelde maar feitelijke onjuiste informatie verspreid. Correcties hierop van buitenaf zijn stelselmatig genegeerd, er is nooit een 2nd opinion meegenomen. Deze informatie (zie bijvoorbeeld de simpele dagelijkse rapportjes) hebben de bevolking een rad voor ogen gedraaid door te suggereren dat de rapportage méér weergaf dan alleen de urenverantwoording van het RIVM.
• Kritiekloze media
  De coronacrisis heeft ook een journalistieke crisis blootgelegd. Onze meest gezaghebbende informatiebronnen, de publieke omroep en de ‘kwaliteits’kranten, hebben maandenlang de standpunten van de overheid/RIVM nagepapagaait. Er was nauwelijks ruimte voor afwijkende geluiden, ook niet voor buitenlandse wetenschappers met grotere verzorgingsgebieden en meer vakkennis dan onze NL experts. Journalisten hadden geen kritische vragen. De publieke omroep en de kwaliteitskranten leken wel spreekbuizen voor de gevestigde orde. Zeer zorgelijk om te constateren.
• De vrijheidsbelemmering
  Uit huis gaan mocht eigenlijk niet – het werd in elk geval ‘belemmerd’ door dringende negatieve adviezen voor onze eigen bestwil (wat weer een angstgedreven argument is). In sommige landen werd door het leger gepatrouilleerd en gecontroleerd op vrijstellingsdocumenten. Wij zijn gelukkig relatief ‘vrij’ gebleven.
• De belemmering van meningsuiting
  Bij het verdwijnen van controversiële interviews en posts op social media blijft het een raadsel wie daarachter heeft gezeten. Het betreft hier een lange lijst. Beangstigend is dat eclatante onzin omgemoeid wordt gelaten. Verwijderd worden alleen scherpe analyses met een hoge of zelfs wetenschappelijk gefundeerde waarschijnlijkheid. Zie verder ook de eerder genoemde media: je zou bijna censuur veronderstellen die de media heeft belemmerd goed te functioneren.
• Privacyschendingen
  Tracken & tracen, afval inspecteren (riool), telecomdata verzamelen – het raakt snaren die altijd zéér gevoelig lagen. Privacyschendingen trekken veel aandacht, zeker als het unieke gevallen zijn: een van moord verdachte of een tbs-er, of een overledene wiens medisch dossier voor eeuwig geheim moeten blijven. Er moet op zijn minst een rechter aan te pas komen als zo’n geval zich voordoet. We geven onze (geanonimiseerde) telecomdata nu wel héél gemakkelijk over aan een virologenclub. Onderbouwing voor het nut van deze privacyschending heb ik nog niet kunnen vinden*
• Niet respecteren van zelfbeschikkingsrecht
  Er wordt voor de bevolking bepaald wat het beste voor hun is. Dit mag ook verwacht worden van een goed functionerende regering. Met het conflict tussen enerzijds voorzorgen en anderzijds vrijheidsbeperkingen wordt te lichtvaardig, om te niet te zeggen onverantwoord, omgegaan.
• Moedwillig angst aanjagen
  Dit slaat weer terug op het eerst genoemde Mensenrecht Ik noem het toch apart omdat nalatigheid in het ‘beschermen tegen angst’ nog niet uitgaat van het zelf een actieve rol hebben in het ‘zaaien van angst onder de bevolking’.
• Vrijwaring van gebrek
  Ik sluit af met nog een mensenrecht waarin wordt bedoeld dat overheden worden gehouden om hun bevolking te verzekeren from een gezond leven in vrede.
  • Gezond leven voor de bevolking
    De (volks)gezondheid is willens en wetens een zware slag toegebracht. Dit is niet ‘achteraf makkelijk praten’ (zie mijn bedenkingen van ca. 6 weken geleden op https://virusvaria.nl/2020/04/22/hoezo-volksgezondheid/ – ik verwacht dat een gedreven zorgprofessional zoiets eerder in de smiezen dan ikzelf, als argeloze maar bezorgde buitenstaander die eens een kijkje komt nemen.
  • Leven in vrede
    Ik vind het moeilijk om ‘leven in vrede’ sluitend te definiëren. Laat ik beginnen bij wat ik mij voorstel bij leven in een oorlogssituatie. Dan denk ik aan: leven onder voortdurende dreiging, onder strikte controles, contactbeperkingen, vrijheidsbeperkingen, samenscholingsverboden, slachtoffers onder de bevolking, onderscheid tussen bevolkingsgroepen, de oorlogskas van overheidsprogramma’s financieren ten koste van de welvaart… dat klinkt toch veel te bekend allemaal?

* Toelichting bij privacyschending Een voorbeeld dat werd gegeven: “Stel dat er na een feest in Delft een uitbraak is en je ziet dat na dat feest een grote groep telefoons richting Noordwijk is gegaan. Dan kunnen we de GGD’s in Noordwijk waarschuwen op hun hoede te zijn”. Dus dat bijvoorbeeld Noordwijk straks op slot kan op basis van een privacyschending en data die alleen het RIVM mag inzien, dat is geen enkel probleem. Ik begrijp het voorbeeld überhaupt niet: corona-meldingen zullen zich bij gelijktijdige besmetting ook tegelijkertijd voordoen, zowel in Delft als in Noordwijk. Hoezo denk je dat voor te zijn door telefoons te tracken? Individueel tracken/tracen dat zou ik begrijpen maar dat stuit op nog veel grotere privacyproblemen. (Het is een complexe gedachtengang maar ik begrijp hier dat nog steeds niet volledig wordt begrepen hoe belangrijk carnaval is geweest en hoe het werkt met besmettingsdynamiek. Nog steeds gaat de virologenblik door de microscoop en niet vanuit de helikopter.)