Oversterfte sinds jaar en dag

Op virusvaria wordt sinds jaar en dag op de oversterftetrom geslagen. Maurice de Hond was de eerste die daarop inhaakte en al snel volgden de tweets en interrupties van Thierry Baudet, irritatie van minister de Jonge (gevaarlijke misinformatie!) en kamervragen van Wybren van Haga. Ronald Meester werd door het artikel geïnspireerd tot het Bayesiaans aantonen van een correlatie tussen vaccinatie en oversterfte, we hadden de motie van Pieter Omtzigt en dat leidde weer tot een rapport van CBS/rivm dat alleen bevestigde wat we al wisten. En dat allemaal door een tip van een lezeres.

“Excess deaths” is inmiddels fenomeen dat wereldwijd de aandacht trekt maar nog steeds wordt genegeerd door de legacy media. Als het al ter sprake komt, bestaat men het om te beweren dat er niet zo heel veel oversterfte is, dat het allemaal door Covid komt en vergrijzing en uitgestelde zorg. Dit alles zonder cijfermatige onderbouwing.

Op 25 augustus 2021 verscheen het eerste Virusvaria-artikel waarin werd betoogd dat er sprake was van alarmerende oversterftecijfers: een wereldprimeur getiteld Oversterfte onder ouderen. Dat ging met name om de 65-80 jarigen omdat daar getalsmatig de meeste overlijdens vielen. (Inmiddels zie ik als ‘ouderen’ eerder de 75-plussers, realiseer ik mij als 63-jarige) We zaten midden in de zomer, er was geen Covid. Dit ondanks het feit dat de weekmarges slechts sporadisch werden overschreden – althans volgens de weekberichten van het CBS: de sterfte bleef binnen de bandbreedte, de statistici waren content.

Van intuïtie naar statistiek

Naar mijn idee moet overschrijding van de weekmarge een signaalfunctie hebben. Op het moment dat de weekmarge wordt overschreden is dat een teken dat er iets aan de hand is en moet je gaan kijken naar de ontwikkeling van die overschrijding en hoe lang dat misschien al aan de gang is. Op het moment dat je een langere periode beschouwt kun je de marge voor een week niet meer toepassen. Dat leek gezond verstand maar het ontbrak mij aan de statistische kennis om dit inzicht cijfermatig hard te maken. Dan zeggen de dienstdoende statistici: “laat dat nou maar aan ons vakmensen over”. Nu oversterfte steeds nadrukkelijker op de agenda staat, stapelen de statistische rode vlaggen zich op dankzij kundige en onafhankelijke rekenaars die de data in context durven zien van langere periodes dan 7 dagen.

Dit resulteert in onderstaande grafiek (dank aan Herman Steigstra) voor de periode die ik vorig jaar beschreef. Die periode begon weliswaar iets eerder maar omdat de weekmarges tot april voortdurend werden overschreden was dat geen punt van discussie. Het leek over vanaf april/mei: we bleven weer binnen de weekmarges, hoera…

Hieronder zie je hoe de oversterftelijn steeds verder uit de bandbreedte loopt als je de data vanaf april bekijkt. Hoe de bandbreedte grofweg verandert als je langere periodes neemt, beschreef ik eerder al in Bandbreedtes voor dummies. Ook in de weken waarin de sterfte binnen de weekmarges blijft, stijgt de oversterfte. En wel harder dan in 2020, het covid-jaar waarin we nog niet werden beschermd door vaccinatie.

Inmiddels hebben we ook in 2022 t/m week 32 aanzienlijk meer sterfte dan in dezelfde periode in rampjaar 2020.

Meer uitleg over het gebruikte rekenmodel en vergelijkingen met eerdere jaren en 2022 zal te lezen zijn in een zeer binnenkort te verschijnen blog o.l.v. Herman Steigstra. Volg @SteigstraHerman op Twitter.

CBS berichtgeving over deze periode

CBS verlaat succesverhaal vaccinaties

Er overleden volgens CBS minder mensen aan corona, zo berichtten zij in november 2021, terwijl er méér mensen overleden. Minder coronadoden, dat wees op vaccinatiesucces. Maar later probeerde CBS toch om vrijwel alle oversterfte toe te rekenen aan corona. De vaccinaties hebben dus minder goed gewerkt dan gedacht.

Inmiddels zitten ze in het Grote Oversterfterapport nog met een restant. Ca. 3.000 overlijdens die ze niet makkelijk weggeboekt krijgen. Het zijn er intussen veel meer geworden. Er kijkt geen accountant mee.

Nuchter weergeven of downplayen?

CBS schrijft in “Gezondheid in coronatijd” over de in de grafiek weergegeven periode:

“In de laatste week van april en de eerste week van juni was er kort sprake van oversterfte, maar daarna nam de sterfte verder af. Begin augustus van 2021 nam de sterfte opnieuw toe en was er sprake van lichte oversterfte.”

In die periode werden alle oversterfterecords gebroken.

De sterfte per weekberichten

Naast de wekelijkse tabellen geeft CBS op gezette tijden een toelichting op de cijfers. Hieronder de koppen van die berichten (en een enkel eufemiserend zinnetje uit het betreffende artikel. Let op het woordje “net”.) Ik tel twee keer het woord “oversterfte”: bij week 22 en augustus 2021.

• Sterfte in week 14 hoger dan verwacht
  (“In week 13 was de sterfte weer ongeveer gelijk aan de verwachte sterfte, de schatting in week 14 ligt er net boven.” )
• Sterfte in week 17 hoger dan verwacht
  (“Net buiten het interval van gewoonlijke fluctuaties (op basis van de schatting is er dus oversterfte))”. 
• Sterfte in week 19 licht gedaald
• Sterfte vanaf week 20 ook bij mensen onder de 80 gedaald
• In week 22 opnieuw oversterfte
• Sterfte in week 23 gedaald
• Sterfte in week 24 ongeveer gelijk gebleven
• Ondersterfte in week 25
• In tweede golf overleden bijna 11 duizend meer mensen dan verwacht
• In juli overleden wekelijks iets meer 65- tot 80-jarigen dan verwacht
• In augustus opnieuw oversterfte

Bron: CBS en Wayback Machine